برای بسیاری خوردن نان تنوری نشان تشخص است. به خصوص در این روزها که همه چیز ماشینی شده است. رستوران‌های شهر با نوشته‌های نئونی روی درهای شیشه‌ای‌شان، نان داغ و کباب داغ تبلیغ می‌کنند. در تفریحگاه‌های خارج از شهر هم روی تخت‌ها بوی کباب و نان تنوری چنان اشتهای شما را تحریک می‌کند که آدم را دیوانه می‌کند. در چنین لحظاتی است که آدم یاد این دوبیتی منسوب به خیام نیشابوری می‌افتد:

گر دست دهد ز مغز گندم نانی/ وز می دو منی ز گوسفندی رانی/ با لاله رخی و گوشه بستانی/ عیشی بود آن نه حد هر سلطانی.

با ماشینی شدن نان، بساط نان تنوری در بیشتر جاها برچیده شد. دستگاه‌های پخت نان صنعتی، بزرگ و کوچک، دوار و غلطکی آمدند که از دریچه‌ای خمیر را بگیرند و از دیگر دریچه نان تحویلت دهند، اما این نان‌ها کجا و نان پر از بوی گرم تنور کجا.

درگذشته هر خانه‌ای یک تنور داشت. بوی آتش و دود که از خانه‌ای بلند می‌شد همه می‌دانستند که شمیم نان داغ هم از پی‌اش خواهد آمد. تنور در خانه‌ها برای خودش جایگاهی داشت. به قول همشهری‌های خیام "خـَنـَۀ تـُنـُر" یا خانه تنور، محلی بود که از یک سو در آن آرد و غله نگاه می‌داشتند و در جانبی دیگر هیزم.

پیش از زدن خمیر به تنور باید آن تنور را آماده کرد. این کار را نرم کردن تنور می‌گویند. پارچه‌ای نخی آغشته به روغن "بنجیر" یا کرچک را به دیواره داخلی تنور می‌زنند تا در مقابل آتش دوام بیشتری داشته باشد. آن وقت هیزم‌ها را آتش می‌زنند. دود آتش که فرو نشست و تنور گـُر گرفت و سرخ شد، آن وقت برای زدودن سیاهی‌های دیواره، پارچه آغشته به روغن نباتی استفاده می‌شود و حالا وقت آن است که خمیر پهن شده روی سلّه را به تنور بزنند.

ساختن تنور در روزگار ما هم  دربرخی از شهرک‌های حومه مشهد رواج دارد. هنوز هم کسانی هستند که  به کار ساخت تنور، یا به قول خودشان "تنورمالی" مشغولند.  تمامی مواد ساخت یک تنور همین جا مهیا است. هیچ کدام وارداتی نیستند که اگر روزی تحریمی از راه رسید خللی در ساخت آنها ایجاد شود.

معدن خاک رس این اطراف کم نیستند. نمک  فراوان است، کاه گِل و موی بز و شن هم یافت می‌شود. آن وقت تنها چیزی که می‌ماند یک همت بلند است. ساخت یک تنور زحمت زیادی دارد و هر فرد در طول روز تنها قادر به ساخت یک تنور است. تنور چه آن وقت که متولد می‌شود و چه به وقت بلوغ از آدم‌های اطرافش عرق بسیار می‌گیرد. شاید به همین علت حافظ گفته است:

تنور لاله چنان برفروخت باد بهار/ که غنچه غرق عرق گشت و گل به جوش آمد

این گفته آن پیرمرد تنورفروش از خاطرم نمی‌رود: "آنچه که کار دست در آن نقشی نداشته باشد و طبیعت و طبیعی بودنش از بین برود، یک جای کارش همیشه می‌لنگد. نان‌هایی که روی آهن‌آلات درست می‌شوند همیشه نفخ‌آور و اذیت کننده‌اند اما نان‌های تنوری همیشه خوشمزه و خوردنی بوده‌اند چون از تنوری در می‌آید که با دست و گل طبیعت درست می‌شود".

کارگاه تنورمالی اوستا غلام در حومه مشهد، در جایی به نام "قلعه ساختمان"، پنجاه سال است  که گرم کار است. اوستا غلام بازنشسته شده و کمتر به آنجا می‌آید، کارگرهایش اما مشغولند.

گزارش تصویری این صفحه شما را به این کارگاه می‌برد تا مراحل ساخت تنور را به شما نشان دهد.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب

اگر به دلایلی کنجکاوید که  با پیشینه مترو در لندن آشنا شوید، باید اول فراموش کنید که مسافرید و دیر کرده‌اید و عجله دارید که فورا به مقصد برسید. یک نفس عمیق بکشید و آماده باشید با پله یا آسانسور یا پله برقی ‬بروید به ۷۰ متری عمق زمین و گاهی هم روی زمین. اگر ناراحتی قلبی دارید حتما از پله‌ها بالا نیایید که در جاهایی مثل بالا رفتن از یک عمارت ۱۵طبقه است‫.‬

و البته این هم یادتان باشد که مترو فقط متعلق به آدمها نیست. حدود نیم میلیون موش هم  در سوراخ‌ها و کانال‌های مترو زندگی می‌کنند و گاهی می‌توانید آن‌ها را ببینید که در زیر ریل‌ها در حرکتند و بازی می‌کنند و انگار نه انگار که قطاری هم می‌آید. گاهی هم کبوترها سوار بر مترو به مرکز شهر می‌آیند تا غذای چرب‌تری پیدا کنند.  البته ده‌ها نفرهم هر سال برای رهایی از فشار زندگی و یا دلایل دیگر خودشان را زیر قطار می‌اندازند و برای مسافران و رانندگان بهت زده مترو دردسرساز می‌شوند.

مترو درلندن، که نخستین مترو در دنیاست، زاییده انقلاب صنعتی است و تصمیم به تاسیس آن در سال ۱۸۵۵ گرفته شد و فعالیت برای ساختن آن در سال ۱۸۶۳ آغاز شد.

البته نخستن خط مترو در لندن در سال ۱۸۶۵ به بهره‌برداری رسید و کم کم این شهر متحرک در زیر لندن به راه افتاد و در میان مردم به عنوان تیوب معروف شد. هرچند روی خود ایستگاه‌ها آندرگراوند یا زیر زمین نوشته شده است‫. هنوز هم نوسازی مترو ادامه دارد و امسال بیش از هرسالی که دارند لندن را آماده پذیرایی از مهمانان المپیک می‌کنند.‬

مترو با چنان ارقام و آماری پیوند خورده که یادآوری‌اش برای بسیاری می‌تواند سرسام آور باشد. اما گفتن برخی ازاین ارقام شاید مایه شگفتی و انبساط خاطر شما هم بشود.

مترو در ساعات پُررفت وآمد بیش از ۵۰۰ قطار را به کار می‌گیرد که متوسط سرعت آن‌ها  ۳۳ کیلومتر (کم) است. طول ریل آهن مترو حدود ۴۰۰ کم است که با آن در سال بیش از یک میلیارد و یک صد میلیون مسافر را جابجا می‌کند. البته مترو در مرکز شهر بیشتر زیرزمین و در اطراف شهر گاهی روی زمین است و درازترین تونل مترو ۲۷ کم است.

این را هم بگوییم که مترو ۴۲۶ پله برقی دارد که بلندترین پله‌اش ۶۰متر است. شلوغ‌ترین ایستگاه مترو "واترلو" نام دارد که در سال ۸۲ میلیون تن از واترلو سوار و پیاده می‌شوند.

متروی لندن با ده خط بسیار طولانی، گوشه و کنار این شهر بزرگ را به هم پیوند می‌دهد. در واقع مرکز لندن تا شمال شهر ۲۷کم و تا جنوب ۱۶کم- تا شرق ۲۵ کم و تا غرب ۴۷ کم است. این شهر عریض و طویل پیوسته در حال نوسازی است و  ۱۹۰۰۰ کارمند دارد که که در ۲۶۰ ایستگاه قطار فعال‌اند.

البته هر یک از ایستگاه‌های مترو هم برای خود، به خصوص در نقاط مرکزی، نام و نشان و شخصیتی دارد و کانونی است برای تبلیغات اقتصادی و یا ورزشی و فرهنگی. در گوشه و کنار مترو همه جور آدم را می‌توانید ببینید از گدا گرفته تا نوازنده‌های خیابانی و گاهی هم جیب‌بر و و فروشنده و دیگران.

در گزارش تصویری این صفحه شما را به درون خط سرمه‌ای مترو (خط پیکادیلی) می‌بریم که از فرودگاه به شمال‌شرقی لندن می‌رود.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب

پژوهشگران، پیدایی کاروانسرا را تا دوران هخامنشیان عقب برده‌اند و آن را برآمده از چاپارخانه‌هایی دانسته‌اند که از دوره داریوش اول در مسیر جاده‌ شاهی برپا شده بودند و وظیفه انتقال پیک‌های حکومتی را برعهده داشتند. با این حال، ساخت کاروانسراهای متعدد در پهنه ایران بزرگ، مرتبط با عبور جاده ابریشم از این قلمرو وسیع است؛ جاده‌ای که نامش می‌تواند تا حدودی گمراه کننده باشد. زیرا اگرچه ابریشم از مهم‌ترین کالاهایی بود که در مسیر شرق به غرب این جاده حمل می‌شد اما افزون بر کارکردهای گوناگون بازرگانی، از جنبه‌های نظامی، فرهنگی و اجتماعی نیز برکنار نبود.

در واقع در متون کهن ایرانی، عربی، ترکی و چینی این نام دیده نشده است. بلکه اصطلاح جاده ابریشم نخستین بار در دهه ۱۸۹۰ میلادی توسط یک نویسنده آلمانی به نام "فردیناند فون ریشتوفن" به کار رفت و خیلی زود فراگیر شد.

به هر روی، در دوران اشکانی که یکی از فرازهای مهم نضج‌گیری جاده ابریشم است، کاروانسراهایی در ایران ساخته شد که باستان‌شناسان بقایای برخی از آنها را کشف کرده‌اند. این کاروانسراها با پلان مستطیل و حیاط داخلی خود شباهت زیادی به کاروانسراهایی داشتند که از دوران ساسانی به بعد ساخته شدند. دوران ساسانی دوره‌ای است که طی آن معماری ایران به یکی از مهم‌ترین فرازهای خود می‌رسد و بنیان معماری پس از اسلام را شکل می‌دهد. بنابراین کاروانسراهای ساسانی به مراتب از کاروانسراهای اشکانی شکوهمندتر بودند. خوشبختانه نمونه‌های اندکی از آنها که همچنان باقی هستند - مانند کاروانسرای نوشیروانی در راه ری به دامغان – اطلاعات درخور توجهی را از حال و هوای کاروانسراهای ساسانی در اختیار می‌گذارند.

پس از آن به دوران اسلامی می‌رسیم. چند عامل موجب شد که در این دوره، کاروانسراها پرشمارتر شوند و بر اهمیت‌شان افزوده شود. نخست اینکه اسلام مرزهای امپراتوری ساسانی و رم شرقی را از میان برداشت و اقوام و فرهنگ‌ها و مذاهب مختلف ساکن این دو قلمرو را در قلمرو واحدی جا داد؛ و بالطبع موجب سهولت و آزادی رفت و آمد در این مسیر شد. چه برای بازرگانان، چه برای مسافران و سیاحان و چه حتی برای صوفیانی که سیر آفاق و انفس می‌کردند و سرگرم بسط طریقت خویش بودند.

عامل دوم، اهمیتی بود که اسلام برای رسیدگی به مسافران و در راه ماندگان قایل بود. در قرآن، هرگاه که از رسیدگی به خویشان و مستمندان و یتیمان سخن به میان آمده، "و ابن السبیل" نیز مورد اشاره قرار گرفته است و بدین سبب، کاروانسرا نزد مسلمانان در زمره نهادهای عام‌المنفعه می‌گنجید و توجه به آن مانند ساخت مسجد و مدرسه و حمام جزء خیرات و مبرّات بود. بنابراین هم حکومت به جهت اهمیت اقتصادی و نظامی کاروانسراها (از جمله حمل مالیات‌ها یا خزانه دولتی) و هم عموم مردم برای انجام کار خیر، در ساخت و نگهداری کاروانسراها می‌کوشیدند.

برای نمونه، ابن حوقل، جغرافی‌دان سده چهارم هجری تصریح دارد که اغلب ثروتمندان ماوراء‌النهر، ثروت خویش را صرف ساختن راه‌ها و رباط‌ها و پل‌ها می‌کردند. او رباط‌های این منطقه را بیش از نیاز مسافران برآورد می‌کند و می‌نویسد که شنیده است در ماوراء‌النهر بیش از ده هزار کاروانسرا وجود دارد.

در تاریخ میانه ایران، دوره سلجوقیان یکی از فرازهای مهم ساخت کاروانسرا در ایران است. قلمرو امپراتوری قدرتمند سلجوقی از ماوراء‌النهر تا کرانه شرقی مدیترانه امتداد داشت و جا‌به‌جایی کالاها و مسافران و نظامیان و دولتیان در این راه چیزی نبود که از چشم کارگزاران دولت دور بماند. از این رو، نه فقط کاروانسراهای پرشماری در سرتاسر امپراتوری ساخته شد بلکه کیفیت ساخت‌شان نیز به شکل حیرت‌انگیزی ارتقا پیدا کرد. برجسته‌ترین نمونه باقی‌مانده، رباط شرف در نزدیکی شهر سرخس است که از معماری استوار و تزئینات فاخری برخوردار است. در همین دوران، کاروانسراها مانند مساجد به شکل چهارایوانی درآمدند و صحن مرکزی‌شان شباهت بسیاری به صحن مسجد پیدا کرد.

ساخت و نگهداری کاروانسرا در دوره‌های بعد، خصوصا دوره ایلخانان مغول و تیموریان، و به رغم ویرانگری اولیه این دو سلسله، ادامه یافت و دلیلش نیز اهمیت کاروانسراها از جهات گوناگون بود.

سپس به دوران صفویه می‌رسیم که ازدیاد کاروانسراهایش در این داستان تبلور یافته است: شاه عباس می‌خواست که ۱۰۰۰ کاروانسرا بسازد اما شیخ بهایی توصیه کرد که ۹۹۹ تا بسازد؛ چه آن که گفتن نهصد و نود و نه کاورانسرا، شنونده را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد تا این که بگویند هزارتا! هرچه که بود در دوره صفویه با توجه به بسط امنیت و تجارت، کاروانسراهای بسیاری ساخته شد؛ اگر نه ۹۹۹ تا، قطعا چند صدتایی بودند و به قول شاردن - سیاح فرانسوی – کثرت‌شان به حدی بود که موجب کمی مخارج مسافران و سکونت رایگان‌شان در این عمارات شده بود.

ساخت کاروانسرا در دوران افشاریه، زندیه و قاجاریه را می‌توان ادامه رویه دوران صفوی ارزیابی کرد. اما از اواسط دوره قاجار، ورود امکانات نوین ارتباطی که ره‌آورد تمدن غرب بود و سپس پیدایی وسایل ارتباطی جدید که سفر را راحت‌تر و سریع‌تر ‌می‌کرد، موجب از رونق افتادن کاروانسراها و ویرانی تدریجی آنها شد.

امروزه معدودی از کاروانسراهای قدیمی که از معماری قابل توجه برخوردارند به عنوان میراث فرهنگی تحت محافظت قرار گرفته‌اند و مابقی رو به خرابی می‌روند. با این حال، در سال‌های اخیر کوشش‌هایی صورت گرفته تا بعضی کاروانسراهای شهری و نزدیک به جاده‌های امروزی به عنوان مراکز اقامتی بین راهی یا هتل از نو زنده شوند. مجموعه کاروانسرای عباسی در شهر میبد و رباط زین‌الدین در استان یزد نمونه‌هایی از این دست هستند.

در گزارش مصور این صفحه عکس‌هایی از رباط شرف در سرخس، رباط عباسی میبد، کارانسرای مادرشاه در مورچه خورت اصفهان، کاروانسرای بیستون، کاروانسرای خواجه نظر در جلفای آذربایجان شرقی، کاروانسرای قصر بهرام در کویر مرکزی ایران، کاروانسرای گنجعلی‌خان کرمان، مجموعه رباط عباسی نیشابور، رباط ماهی در استان خراسان جنوبی، رباط زین‌الدین در استان یزد، کاروانسرای فرامرزخان در سبزوار، کاروانسرای سنگی  زنجان و کاروانسرای خانات در جنوب شهر تهران را می بینیم. نظر دو کارشناس را هم  در این باره می‌شنویم.  نخست دکتر ناصر تکمیل همایون، مورخ و عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی که در برنامه‌های مشترک یونسکو، از سوی دولت ایران سرپرستی گروه پژوهش درباره جاده ابریشم و کاروانسراهای ایران را برعهده داشته است؛ و دیگر دکتر سیمون آیوازیان، استاد معماری پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران که پایان‌ نامه دکتری خود را درباره کاروانسراهای ایران به نگارش درآورده و پژوهش‌های دامنه‌داری در این باره داشته است.

این را هم بیفزاییم که کاروانسراها به دو بخش درون شهری و برون شهری تقسیم می‌شوند که هر کدام تعریف خاص خود را دارند. در گزارش مصور، سخن کارشناسان معطوف به کاروانسراهای برون شهری یا بین راهی است.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب

میرزا ابراهیم خان صحاف‌باشی

روسی خان

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب

فروغ فرخزاد شناخته‌ترین شاعر زن در شعر فارسی است. گرچه در جوانی درگذشت، اما در دوره‌ای که زیست توانست شیوه‌ای را در شعر فارسی به نام خویش به ثبت برساند؛ شیوه‌ای چون سادگی در زبان، نگاه و بیان انسانی و توجه به سرنوشت آدمی، صمیمیت و صراحت و گاه بی‌پروایی در کلام، کوتاه‌گویی، تجربه شخصی زنانه و جهان‌بینی و از همه شاید مهمتر تاثیرگذاری بر سر نوشت شعر زنانه بعد از خودش.  پیش از او شاعرانی چون رابعه و مهستی و قره‌العین و پروین اعتصامی در شمار برجستگان شعرزنان بودند اما تاثیر فروغ آن بود که پس از او بیان شعر فارسی دگرگون شد و صراحت یافت و زنان بیشتر از زبان خود شعر گفتند.

سال‌های نوجوانی و جوانی‌ فروغ با سال‌های سیاست‌زدگی جامعه ایران و روشنفکران ایرانی مصادف بود، اما او از فعالیت‌ها و در گیری‌های مستقیم سیاسی  به دورماند. شعر فروغ  نگاه موشکافانه خود را بیشتر به روابط رنگارنگ هستی از انسان و اشیا دوخت و کل هستی را زیر ذره‌بین برد و در کشف حقایق آن کوشید. او بسیار ساده "دلش برای باغچه می‌سوزد" و حسرت لمس و دیدن خوشبختی، در شعرش موج می‌زند: "اگر به خانه من آمدی برای من ای مهربان چراغ بیاور و یک دریچه که از آن به ازدحام کوچه خوشبخت بنگرم". گویی میراث شاعرانه و مکتب فروغ برای همه موجودات هستی از جاندار و بی‌جان، که با انسان همزیستی دارند گفته شده است.

حالا چهل و پنج سال است که  دوستداران فروغ و شعر فروغ هرسال در آستانه سال‌مرگش، بر سر مزار او در گورستان ظهیرالدوله گرد می‌آیند تا یادش را گرامی دارند. هر کس، چه شاعران و چه مردم عادی، زن و مرد از زاویه‌ای و با نگاه خود به فروغ و میراث شاعرانه او می‌نگرد و با خاطراتی که از اشعار او دارد، جنبه‌ای از آثار و شخصیت او را برجسته می‌کند. و شعر فروغ چنان چند بعدی و عمیق است که این حس و حال نسل‌ها نسبت به شعر او هیچگاه تکراری نیست.

در گزارش تصویری این صفحه که به مناسبت چهل و پنجمین سالگرد درگذشت فروغ فرخزاد تهیه شده است، شماری از دوستداران فروغ تاثرات خود از شعر و نگاه فروغ به هستی را بیان می‌کنند. برخی از عکس‌های این گزارش متعلق به هاله حیدری است.

علاوه بر آن سه نگاه به فروغ را از آرشیو جدیدآنلاین بار دیگر در دسترس شما قرار می‌دهیم که تاثیرگیری و تاثیرگذاری شعر فروغ را در ورای مرزهای ایران مورد بررسی قرار می‌دهد.

نگاه نخست از دکتر محمد هادی کامیابی است که از شباهت‌های شعر فروغ  و تی.‌‌اس.‌ الیوت شاعر انگلیسی/آمریکایی زبان می‌گوید. زیرا هم فروغ و هم الیوت با موضوع‌های مربوط به دلهره بشر در یک دنیای بی‌معنا سر و کار دارند. پوچی، سترونی روحی جهان و احساس تنهایی و انزوای انسان از معمول‌ترین موضوع‌های شعر الیوت و فرخزاد است: 

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب

سخن از کوچ است و از رفتن، از باربستن و دل‌کندن. گفته‌اند که جوهره ایل در رفتن است، در راه ماندن، شکار کردن، در راه به‌دنیا آمدن حتی. جوهره عشایر جنگیدن است برای زنده ماندن در راه، سرشار از رنگ و زندگی. و چه زیبا تصویر کرده‌اند بیژن و پسرش سیروس بهادری کشکولی این جوهره را.

بیژن بهادری کشکولی در سال ۱۳۰۷ در ایل قشقایی در فارس‌زاده شد. در مراتع سرسبز قشلاق دوید و در جنگ و شکار، قهر و عروسی و سنت‌های عشایری با  آن‌ها بود.‌

او کوچ ایل و زندگی را در همه ساحت‌هایش لمس کرده است و تمام صحنه‌هایی که بعدها الهام‌بخش او برای نقاشی‌هایش بوده است از ریسیدن پشم گرفته تا پختن نان، تا شیر دوشیدن، کوچ و ییلاق و قشلاق و دشت‌های فراخ، کوه‌ها و مراتع، رودخانه‌ها و چشمه‌های تمام مسیر راه‌ها را دیده است. او آداب و رسوم ایل قشقایی را در نقاشی‌های آبرنگ بی شمارش، بر بوم نقاشی ثبت کرده است.

بیژن بهادری کشکولی از کودکی بر اساس حس و غریزه شروع به نقاشی کرد؛ برروی هرچیز که به دستش می‌رسید، حتی روی تخته‌سنگ‌های صاف و کاغذپاره‌های بی‌مصرف ایل. چنان که نوشته‌اند نقاشی‌های آبرنگ او بسیاری از هنرمندان را شیفته کارهای او کرد و نمایشگاه‌های بسیاری از آثار او در ایران و اروپا و آمریکا برگزار شده است. تا چند ماه دیگر نیز کتابی شامل هفتاد اثر از آثار نقاشی او همراه با خاطراتش به زبان انگلیسی به چاپ خواهد رسید که شامل بخشی از تاریخ قشقایی و داستان‌هایی است که در پس هر نقاشی و رنگ نهفته است. شاید به همین علت است که یک نقاش هلندی لقب "نقاش باد" را به او داده است: نقاش حرکت، نقاشی که همیشه در سفر بوده است همچون باد در صحرا.

بیژن بهادری در کنار نقاشی به تحصیل هم پرداخت و پیشرفت تحصیلی خود را مرهون همت "الیاس‌خان کشکولی" یکی از بزرگان تاریخ قشقایی می‌داند. به همین خاطر است که خود او نیز سال‌ها برای آموزش کودکان ایل وقت صرف کرده و در این راه به "استاد محمد بهمن‌بیگی" که در آموزش عشایر پیش قدم شده بود کمک کرد.

بیژن بهادری اکنون نزدیک به ۸۳ دارد و در شیراز به سر می‌برد. او ۳۶ سال دبیر هنر و ادبیات در دبیرستان‌های شیراز بود. به گفته پسرش، سیروس بهادری، با این که هیچوقت در خارج از کشور نبوده ولی زبان انگلیسی را هم مانند نقاشی به صورت خودآموز آموخت.

پسر او، سیروس بهادری کشکولی نیز نقاش است. سیروس بهادری کار نقاشی روی سرامیک انجام می‌دهد. او نقاشی را در شیراز با رنگ روغن شروع کرد و راه پدرش را در نقاشی ادامه داد.

سیروس بهادری در سال ۱۳۳۶ در شیراز متولد شد و تا هشت سالگی با خانواده در ایل قشقایی زندگی کرد. بعد که پدرش برای تدریس در دبیرستان‌ها به شیراز آمد، سیروس هم همراه خانواده از ایل به شهر آمد. او اکنون در شهر آمستردام در هلند زندگی می‌کند.

سیروس در مورد تفاوت‌های آثار نقاشی خودش و پدرش می‌گوید: "تمام نقاشی‌های پدر من بر اساس خاطرات خودشان از بچه‌گی و صحنه‌هایی از ایل بوده که قبلاً دیده بوده‌اند. یعنی ایشان بدون مدل کار می‌کرده‌اند: از عروسی‌هایی که یک ماه طول می‌کشیده، جشن‌های سنتی ایل، رقص‌های محلی، داستان‌های عاشقانه، شکار، جنگ، حتی حمام زنان که با مراسمی خاص انجام می‌شده است. از تک درختی که در میانه صحرا مقدس شمرده می‌شده و یا سوگواری خانواده‌ای برای از بین رفتن اسب‌شان. اما من حتما باید مدل می‌داشتم و چیزی جلوی چشمم می‌بود تا می‌توانستم نقاشی‌اش کنم."

در گزارش تصویری این صفحه سیروس بهادری درباره نقاشی‌های پدرش صحبت می‌کنند.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب

مریم سپهری، دانشجوی کارشناسی ارشد عکاسی دانشگاه هنر، سال‌هاست داستان می‌نویسد و عکاسی می‌کند. او در کارنامه خود یک مجموعه داستان، سه فیلم مستند، چند ترجمه و چند نمایشگاه عکس دارد.  امسال فیلم مستند "تا باران بعدی" از او برنده بهترین فیلم مستند اولین جشنواره بین المللی فیلم سوره شد.

سپهری از سال ۱۳۸۱ همکاری خود را با مطبوعات آغاز کرد. و مطالبی در روزنامه‌های شرق، نگاره، ماهنامه هفت و سینما حقیقت از وی منتشر شده است.

عکس‌های وی نخستین‌بار در مجله هفت در کنار سفرنامه‌هایش با نام  " سفرنامه ونیز: از کنار این دیوارهای مرطوب" و همچنین " انارک، دیاری که درآن آب کیمیاست" چاپ شدند. او می گوید: ادبیات و عکاسی وسوسه‌های روزمره او هستند. کنار هم گذاشتن  داستان‌ها و عکس‌ها، روایت‌های پراکندۀ آدم‌ها و عکس‌های اتفاقی از آنها فکر او را به خود مشغول می‌کنند.

آن طور که خودش  می گوید نوشتن را از کودکی دوست داشته و از همان زمان برای تاثیر بر دیگران، حتی آموزگاران دبستان، دوستان نزدیک و خانواده‌اش، از نوشتن به‌عنوان جایگزینی برای حرف زدن استفاده می کرده است.

مجموعه داستان "صدایی زیر طاقی" که به تازگی از او منتشر شده است در بر گیرنده نه داستان کوتاه و تعدادی عکس است. داستان‌های این مجموعه که طی پنج سال نوشته شد‌‌ه‌اند روایت‌هایی زنانه از زندگی راوی داستان و آدم‌های اطرافش هستند. روایت‌هایی معلق در مکان و زمان که با رفت و برگشت‌های متوالی در گذشته و حال، رویا و واقعیت بافت در هم تنیده خود را پیدا کرده اند. داستان‌ها بسته به  اندازه‌شان با سه تا شش عکس در کنار هم چیده شد‌ه‌اند. عکس‌هایی که در کنار داستان‌ها جای گرفته‌اند، لزوماً به مکان‌های واقعی قصه‌ها مربوط نیستند. گاهی تداعی تصویر ذهنی قصه‌ها در خاطرۀ عکاس ِ نویسنده با مکان‌های واقعی، او را به گرفتن عکس از جایی واداشته، که سال‌ها بعد از نوشتن قصه در آن زیسته یا گذرش به آنجا افتاده است. گاهی یک قاب عکاسی شده در آرشیو عکسش او را آنقدر جذب کرده که برای آن قاب ویژه، یا مجموعه عکس‌های آن فضای ِ ویژه، یادداشتی نوشته که تبدیل به داستان شده است.

برخی از داستان‌ها همچون هفت سین و کافه لاتیرا در فضایی خارج از ایران نوشته شده‌اند. هفت داستان دیگر روایت‌هایی در فضاهای داستان‌نویسی ایرانی هستند و بیشتر حال و هوای نوستالژیک دارند، اما لحن داستان‌ها و پایان آنها لزوماْ آنها را به سمت ستایش گذشته نمی‌برند.

"خوابِ رنگی در خانه آرام"  داستانی ذهنی است که در خواب می‌گذرد. زبان، فضا و حال و هوای این داستان با داستان‌های دیگر این مجموعه متفاوت است. داستان‌های چهارشنبه سوری و خورشید بانو در فضایی کمابیش سورئالیستی نوشته شده‌اند.  در هر دوی این داستان‌ها راوی وارد فضایی خیالی در گذشته‌ای پر ابهام  و رمزآمیز می‌گردد تا پاسخی برای پرسش‌هایش بیابد.

یکی از خوانندگان کتاب صدایی زیر طاقی درباره این داستان‌ها می گوید: تجربه خواندن داستان های مریم سپهری برای من مثل گم و پیدا شدن در انعکاس نگاهی به پدیده‌ها و آدم‌ها بود که همه جا هستند؛ اینجا کنارمان یا در جهان مردگان، گوشه‌ای از این آب و خاک یا آنطرف مرزها، حتی در رویا یا کابوس.

در گزارش تصویری این صفحه که براساس گفتگوی بیتا شباهنگ با مریم سپهری شکل گرفته، گزیده‌هایی از متن داستان‌ها و شماری ازعکس‌های کتاب ارائه شده است.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب

دوازدهم بهمن‌ ماه امسال پنج سال از خاموشی پرویز یاحقی و ویلون‌نوازی بی‌همتایش می‌گذرد. هنرمندی که گفته بود اولین آهنگش را در سن دوازده سالگی ساخته و تا پایان عمر ۷۱ ساله‌اش، چه در جمع دوستدارانش و چه در خلوت خود، همواره یک مونس داشت: ویلونش. در مصاحبه‌ای که سال‌ها پیش منوچهر نوذری با پرویز یاحقی و حمیرا کرده بود، آن زوج زیباترین ساخته یاحقی با صدای حمیرا را به شنوندگان معرفی کردند. اگرچه زندگی مشترک آن‌دو هنرمند چند سالی بیشتر دوام نیافت اما حاصل زندگی هنری‌شان برای نسل‌ها به یادگار ماند. در گزارش تصویری این صفحه تکه‌هایی از مصاحبه منوچهر نوذری را به همراه خاطره آشنایی پرویز یاحقی و بیژن ترقی می‌بینید و می‌شنوید. همچنین در فایل صوتی که جین لویسون در اختیار جدیدآنلاین گذاشته پرویز یاحقی از خاطره ساخت ترانه "من از روز ازل دیوانه بودم" می‌گوید. متن زیر نیز پنج سال پیش به مناسبت درگذشت پرویز یاحقی در جدیدآنلاین منتشر شده است.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب

خانه‌ای ساده اما با گیرائی عجیب که بساط موسیقی هر گوشه‌اش پهن است. یک کتابخانه چوبی با قدی نه چندان بلند و کتاب‌هایی از ایران و شعر و حافظ و تاریخ و چند قصه. یک بالکنی کوچک با صدای خیابان مجاور و نیمکت چوبی طوسی رنگ. ساکن این خانه مردی است بالای ۶۰ که به نام سلی می‌شناسیدش. 

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب

زنده‌یاد "جعفر روح‌بخش عینی" در سال ۱۳۱۷در شهر مشهد به‌‌دنیا آمد. پدرش از مهاجران ولایت خوارزم بود که بعد از انقلاب بلشویکی به ایران آمده بود و در ضمن نسبتی هم با خاندان صدرالدین عینی داشت که از نام خانوادگی‌اش هم برمی‌آید.

روح‌بخش از همان دوران نوجوانی علاقه خود را به هنر نشان داد، وارد هنرستان هنر‌های زیبا در تهران شد. و سرانجام در سال ۱۳۴۹ در رشته هنرهای تزئینی از دانشکده هنر‌های زیبا فوق‌لیسانس گرفت.

او شاید از معدود نقاشان این دیار بود که نقاشی را با شاگردی حسین بهزاد و تجربه و تعلیم در زمینۀ مینیاتور در سال‌‌های ۳۸ تا ۴۰ آغاز کرد. این تجربه ژرف باعث شد تا پیوندش با اصالت نگارگری ایران در هیچ دور‌ه‌ای از زندگی هنری‌اش نگسلد و آثاری در حال و هوای نگارگری ایرانی به شکلی نو ارائه دهد.

در اوایل دهه ۵۰ برای  سه سال به فرانسه رفت تا به تجربیاتش در زمینه هنر‌های تزئینی بیفزاید.

کار‌های او در فرانسه نیز مورد استقبال بسیاری از هنرمندان و هنر دوستان قرار گرفت، به‌طوری که یک سرمایه دار هنری به نام مک، در منطقه سن فون دوآم، در نزدیکی شهر نیس، رسما از او دعوت کرد تا در این مرکز به کار بپردازد. روح‌بخش در این مرکز به کار‌هایی چون حجاری، چاپ دستی و گراوورسازی نیز پرداخت و با هنرمندانی مشهور چون خوآن میرو، شاگال و براک، که در همین مکان سکونت داشتند، آشنا شد.

با شروع انقلاب، روح‌بخش به ایران بازگشت، اما شرایط بد اقتصادی و اجتماعی سبب شد تا از تهران به شمال برود. این سفر و زندگی در کنار طبیعت باعث شد  تا کار‌های وی حال و هوایی واقعی پیدا کند. او در این زمان به فعالیت‌‌هایی چون مجسمه‌سازی، تابلو‌های کوچک آبرنگ و همچنین چاپ‌‌های دستی ‌پرداخت و در تمام این سال‌‌ها هیچ‌گاه دست از کشیدن مینیاتور برنداشت. او در دهه ۶۰ وارد دانشگاه شد و به تدریس پرداخت. در همین سال‌‌ها آشنایی او با یک گالری‌دار ایرانی به نام محمد اسدی که در سوئیس فعالیت داشت، باعث شد تا کار‌های وی وارد عرصه جدیدی شود و این همکاری میان روح‌بخش و گالری‌دار تا سال‌‌های پایانی عمر روح‌بخش ادامه یافت.

بسیاری از هنرمندان، کار‌های دهه ۴۰ تا ۵۰ روح‌بخش را در زمره نقاشی‌‌های سقاخانه‌ای می‌دانند. هدف جنبش سقاخانه تعریف دوباره زیبایی‌‌های ملی و سنتی و تلاش دوباره با عشق به زوایای فرهنگی ملی بود.

روح‌بخش حدفاصل دو طبع متفاوت در نقاشی ایران می‌باشد، پلی میان نقاشی سقاخانه و انتزاع. در هر زمانی و در هر مکانی می‌توانست ابزار کار خود را فراهم کند. گاهی رنگ و قلم مو دوستان صمیمی‌اش بودند گاهی رنگ‌‌های چاپ و کاغذ گلاسه و گاهی مس‌‌های سرخ.

شاید چیزی که روح‌بخش را از دیگر هنرمندان هم‌دوره اش متمایز می‌کند این است که او با جسارت کامل در عمل و سخن، تاثیرپذیری خود را می‌پذیرفت و ابراز می‌کرد. وی در تمام طول عمرش اذعان داشت که از همه‌چیز و همه‌کس متاثر است و خود را در آن تاثیرپذیری حل می‌کرد. کاری که خیلی از هنرمندان همچون پیکاسو انجام می‌دادند؛ تاثیر می‌پذیرفتند اما مغلوب نمی‌شدند. او نیز در یک دوره، تاثیرپذیری را آغاز می‌کند و آن زمانی است که به یک پختگی در مورد کار خود می‌رسد.

تلاش و پژوهش وی در تمام زندگی هنری‌اش از او هنرمندی ‌منحصر به‌فرد ساخت. بی‌شک فراوانی چاپ‌‌های دستی، طراحی‌‌ها و نمایش‌‌ها، مشق‌‌های مینیاتور و موتیف‌‌هایی که دست آخر در آثار روح‌بخش متبلور شد بخش مهمی از آثار تجسمی ایران محسوب می‌شوند. جعفر روح‌بخش سرانجام در اردیبهشت ماه سال ۱۳۷۵ درگذشت.

چندی قبل مجموع‌های از آثار روح‌بخش که شامل چاپ و نقاشی‌‌های او بود و بعضـاً دیده نشده بودند در مرکز هنری موسوم به آرت‌سنتر به نمایش گذاشته شدند. 

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب