آخرین مطالب
ديزباد، پلكانى به تاريخ
۱۵ اگوست ۲۰۰۸ - ۲۵ مرداد ۱۳۸۷
ديزباد، پلكانى به تاريخ
حسين داودى
ديزباد روستايى است در دل كوه بينالود، درچهل كيلومترى راه مشهد به نيشابور که به دو بخش دیز باد علیا و سفلی تقسیم مى شود.
دیز باد سفلی (دیز باد پایین) در منطقه ای هموار و بیابانی قرار دارد و مردم آن شیعه اثنی عشری هستند که به کشاورزی و دامداری مشغولند. اما دیزباد علیا (دیزباد بالا) روستایی زیبا و کوهستانی است که هنوز نیز در بخش هایی از آن شیعیان اسماعیلیه زندگی می کنند.
ديزباد قديم داراى سه قلعه بوده است كه در زمان ورود بيگانگان يا خطربه وسيله دود به همديگرعلامت مى دادند و مردم را از ورود بيگانگان آگاه مى ساختند، اما حالا اثرى از آنها باقى نمانده است. بافت معمارى اين روستا بصورت پلكانى است كه پشت بام هر خانه حياط خانه ديگر است.
ديزباد عليا به سه قسمت پايين ده و ميان ده و بالا ده تقسيم شده است. ساكنان ديزباد تركيبى هستند از شيعيان دوازده امامى و اسماعيلى كه در كنار هم زندگى مى كنند. البته هميشه اين گونه نبوده و در برهه هايى از تاريخ، و در همين گذشته نه چندان دور، اسماعيلى ها مورد آزار بسيار بوده اند.
اكثريت شيعيان دوازده امامى اند. اما دو گروه ديگر در ميان شيعيان هستند كه اقليت نسبتا بزرگى را در بر مى گيرند. يكى اسماعيليان كه بزرگترين گروه اند و ديگر شيعيان زيدى كه بيشتر در يمن زندگى مى كنند و تا نيمه قرن پيش امام آنها بريمن شمالى حاكم بود و اكنون برخى از پيروان آنها با حكومت يمن درگيرند.
نقش اسماعيلى ها در فلسفه و تعليم و نيز سياست در برهه هايى از تاريخ برجسته بوده است. فاطمى ها كه در شمال افريقا و مصر حكومت مى كردند اسماعيلى بودند و در زمان آنها بود كه دانشگاه الازهر در قاهره تاسيس شد. از ميان شاعران برجسته اسماعيلى مى توان از ناصر خسرو ياد كرد.
اسماعيليان، رشته امامت را به اسماعيل فرزند امام جعفرصادق مى رسانند و اكنون امام خود را شاهزاده كريم آقاخان مى دانند كه چهل و نهمين امام شمرده مى شود.
اسماعيليان از تاجيكستان، افغانستان، و ايران برخاسته اند و بسيارى از آنها هم در پاكستان و هند زندگى مى كنند، اما بسيارى از آنها به كشورهاى ديگر جهان در قاره هاى آفريقا و اروپا و آمريكا نيز مهاجرت كرده اند.
اجداد آقاخان، رهبر كنونى اسماعيليه، از ايران به هند مهاجرت كردند و اكنون دفتر اصلى او در نزديكى مرز سويس و فرانسه است. كريم آقاخان كوشيده است تا مذهب اسماعيليه را با زندگى امروز وفق دهد و با ايجاد شبكه هاى آموزشى و عمرانى زندگى پيروان خود را بهبود بخشد.
اگرچه شهرت اسماعيليه به قلعه تاريخى الموت درحوالى قزوين است، ولى تاريخ ديزباد نشان مى دهد كه بسيارى از اسماعيليان قرن ها در كنار كوه بينالود و در بلندى هاى آن در نزديكى نيشابور زيسته اند.
بسيارى از اقليت ها براى در امان ماندن از تاخت و تازها پيوسته به كوه ها پناه مى برده اند تا بتوانند راه و رسم زندگى و سنت هاى خود را در امان نگهدارند. و ديزباد يكى از اين گونه روستا هاست.
به سختى مى توان آنچه از روستاى ديزباد باقى مانده را به عنوان بخشى از زندگى جامعه امروز اسماعيليه در نظر گرفت، ولى بازهم نمودهايى از زندگى اسماعيليان در ديزباد ديده مى شود.
در كنار بسيارى از دانشمندان و متخصصان، دو شاعر نامى اسماعيليه نيز از ديزباد برخاسته اند: محمد فدایی خراسانی وامامقلی خاکی خراسانی كه مقبره هردو آنها در ديزباد است.
گفته مى شود مسلمانان در سال ۱۱۳ هجرى وارد منطقه ديزباد شده اند و تا آن زمان مردم آن، مثل ساير مناطق ايران زرتشتى بوده اند. وجود سنگ قبرهايى با سابقه ى بيش از هزار سال دراين روستا بيانگر قدمت حضور مسلمانان در اين روستا است.
برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید
به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید
ممنون ازاطلاعات سودمند شما درباره ساکنان اسماعیلی دزباد اگربیشتربنویسید بهتر خواهد بود
بدرود مرادی از کابل
amma doost dashtam bishtar ax dar saite garar midadid khoshhal misham .
من اهل روستای دیزباد هستم و در شهر مشهد زندگی می کنم .
افسوس که دیزباد داره بافت قدیمش تخریب میشه و جای آن را خانه های به سبک شهری می گیره .
ممنون از اینکه مطالب و تصاویر زیبای از روستای دیزباد را هم در سایت شما دیدیم .
گزارش جالبی بود .