آلبوم عکس

ماسوله شهرکی تاریخی است ، که حیاط هر خانه، پشت بام خانه ای دیگر است. به خاطر طبیعت زیبا و پیشینه تاریخی اش در طول سه دهه اخیر به مکانی توریستی تبدیل شده است.  این شهر کوچک که در دل کوهسارهای سرسبز گیلان پنهان بود به واسطه راهسازی در همین دوره به دنیا شناسانده شد و شناخت و دسترسی را به این بهشت کوچک آسان ساخت. اما شاید هیچ روزی از سال به اندازه روزهفتم ماه محرم ومراسم علم بندی ماسوله را این چنین پرشور و پر جنبش و هیاهو نیابیم.

امسال در حدود ۶۰۰۰ نفر نزديک مسجد تاريخی "عون ابن محمد ابن علی" و پشت بامها گرد هم آمدند. مردان و زنان و کودکان از همه جای گيلان و همين طور سه نسل از مردمان ماسوله برای شروع مراسم کنارهم ايستاده بودند که ساعت ۳ بعداز ظهر آغاز شد. در ابتدا بنا بر سنت، سنج ها و شيپيورها آواز سر می دادند تا مردان چهار دسته از محله های ماسوله را فراخوانند. با نواخته شدن اين نوا، علاوه بر دسته های چهار محله، ساير ساکنين شهر نيز از آغاز مراسم خبردار می شوند.

اين در حالی بود که بوی پياز سرخ کرده ی غذای نذری زنان محلی فضا را پر کرده بود و گوسفندان آخرين آب زمينی خود را می خوردند تا در اجرای مراسم و تهيه غذای نذری قربانی شوند. تجمع مردم هر لحظه بيشتر می شد و جوانانی در آن ميان سينه زنان نوحه "ای جان داده در راه خدا ابوالفضل / ای اهل علم ميل علمدار نيامد/ ميل علمدار کو / حضرت عباس کو/ ميل علمدارکو" سر می دادند.

سابقه تاريخی اين مراسم، همانند خود شهر ماسوله در دل تاريخ پنهان است. در باره اين مراسم برخی می گويند که در دوره صفويه به شکلی مدون و نظام مند درآمد. چهار علم که متعلق به محله  های "مسجدبر، خانه بر، اسدمحله، کَشَسَر" بودند، در سراسر سال تا روز هفتم محرم، در مسجد های همان محله ها نگهداری می شدند. در اين روز به اين علمها به وسيله ريش سفيدان محله ها همراه با مشايعت مردم به دسته  ها اعطا می شوند . علم ها به پارچه های سبزرنگی که به طرق مختلف آراسته شده اند ملبس می شوند . دسته ها به نوبت و اولويت مسجدها ( که مسجدبر اولين آنهاست) گرد مسجدها جمع می شوند تا علم از مکانی بالکن مانند واقع دربالای مسجد به آنها داده شود. برای نظم دادن به اين جمعيت عظيم و رعايت اولويت در اعطای علم، هياتی به نام "هيات محترم" وجود دارد که نزديک مکان اعلای علم مستقر می شوند .

مراسم علم بندی ماسوله نيز مانند خود اين شهر زيبا منحصر به فرد است. يکی از دلائل منحصر به فرد بودن، شکل عمودی ميل علم است.  برخی معتقدند که اصل علم در آغاز اسلام به اين گونه بوده است. و عده ديگر می گويند به خاطر ساختار معماری اين شهر علم به اين شکل طراحی شده است. علم های افقی که در شهرهای ديگر ايران متداول هستند در اين شهر با وجود پلکان ها و بام های شهر کوهستانی قابل حمل نيستند. علت ديگر ويژه بودن مراسم در ماسوله، اولويت های قوم گرايانه در اجرای آن است. علمدارها و کسانی که علم را به مسجد حمل می کنند خانواده های قديمی و شاخص شهر هستند که بدين سان موقعيت و اعتبار خود را  قوام می بخشند. ترتيب سپردن علم ها به دسته ها اهميت زيادی دارد و طبق مقررات دقيقی اجرا ميشود . اتفاقا در دوره های پيشين بين دسته ها عزاداری از قوم های مختلف  نزاع و کشمکش پيش آمده بود. لابد جای تعجب است که مردم در حين اين نزاع ها از بالکن ها و پرتگاههای اين شهر سقوط نمی کردند.

مراسم علم بندی ماه محرم در ماسوله عملکرد ديگری نيز دارد. در اين روز همه مردم گرد هم می آيند و با يکديگر ديدار می کنند. در ضمن موقعيتی برای شهر فراهم می شود تا وجوه تاريخی و ميراث فرهنگی آن توسط مردم زنده نگه داشته شوند. همانند ساير نقاط تاريخی ايران ماسوله نيز قربانی مدرنيته شده است تا جايی که اکنون با مهاجرت مردم به شهرها جمعيت ماسوله در زمستان به حدود ۱۰۰۰ نفر و تابستان به اندکی بيشتر تقليل يافته است. اما کمتر ماسوله ای پيدا می شود که حضور در ماسوله را در روز هفتم محرم فراموش کند.

بين روز هفتم محرم تا عاشورا پيوند عجيبی بين ماسوله ای های مهاجرت کرده به وجود می آيد.  شهر آرايش تاريخی و معنوی اش را پيدا می کند. همه نسل ها به گويش ماسوله ای با هم صحبت  ميکنند و زنان روی پشت بامها گردهم می نشينند. شايد اين گونه رسوم است که معنای ماسوله را زنده نگاه می دارد. 

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب