بهار نوایی

نوروزخوانی از جمله آیین های کهن است که در زمانهای گذشته به  شکل گسترده ای بخصوص در مازندران و گیلان رواج داشته است. چنین استنباط می شود که مضمون این آیین  پیش از اسلام در ستایش اهورا مزدا، مدح شاهان و سخاوتمندان  بوده است و سپس در زمان بعد از اسلام و به ویژه در دوره صفوی  اشعار نوروزخوان ها با روایات و احادیث اسلامی همراه شده و به حیات خود ادامه داده است. گفته می شود که "نوروزخوانی" به معنی فرا خواندن نوروز است.

برطبق پژوهش محمد رضا درویشی در کتاب نوروزخوانی، نوروزخوانان خنیاگران گمنام و دوره گردی بودند که در دسته های دو، سه و چهار نفری  پیش از رسیدن نوروز با گردش در روستاها به در خانه ها می رفتند و مژده بهار را می دادند و در مقابل هدایایی دریافت می کردند.  با فرا رسیدن بهار کار نوروزخوان ها هم  به پایان می رسید.

نوروزخوانان ازمردم عادی روستا بودند و به همین علت نغمه های نوروزی نوروزخوان ها بسیار ساده و روان بودند. نوروزخوان ها با حافظه قوی که داشتند، اشعاری در حمد و ستایش پیامبران و ائمه، بداهه سرایی برای صاحب خانه و توصیف نوروز و بهار می خواندند.

فریدون پوررضا، خواننده ترانه های گیلکی در مصاحبه ای گفته است که در گذشته نوروزخوانی در دستگاه شاد و پرغرور چهارگاه اجرا می شد که دستگاهی است باستانی و قسمت آوازی اوستا در آن دستگاه خوانده می شد.

به گفته وی، گذشت زمان، ستم به طبقه کشاورز و مشکلات اقتصادی بازدارنده، موجب شد نوروز خوانی از چهارگاه به دشتی متمایل شود و از قطعه ضربی به "گوشه زابل" در چهارگاه تغییر کند.

هاشم رضی، پژوهشگر و ایران شناس، در کتاب گاهشماری و جشن های ایران باستان، از همراهی  ساز و سرنا با این پیک های نوروزی نیز سخن گفته است. وی همچنین معتقد است، در گذشته نه چندان دور نوروزخوان ها کار خود را با  اجرای نمایش هایی همراهی می کردند.

سلامِم برشما با این سرا را
رفیق و هم کوچیک همساده ها را
بزرگ و هم جوان و هَمَسرا را
بپوشید برشما رنگین و الوان

محمد گل به گل قربان نامت
علی شیرخدا قنبرغلامت

نمونه نوروزخوانی در مازندران:

بهار آمد که بلبل بی قراره
تمام دشت و صحرا لاله زاره
هوا از عنبرین چون مُشکُباره
زمین پر سبزه و نقش و نگاره

بهار آمد، بهار آمد خوش آمد
علی با ذوالفقار آمد، خوش آمد
علی دل دل سوار، قنبر جلودار
ز شهر زنگبار آمد، خوش آمد

نمونه ای از نوروزخوانی در گیلان:

مبارک برشما را عَید نوروز
همه سال و همه ماه و همه روز
بیا آقای من ای صاحب خانه
بده چیزی بکن ما را روانه
که محتاج نمانی در زمانه
مبارک برشما را عَید نوروز

به نظر می رسد آیین نوروزخوانی امروز به شکل پراکنده و تغییر یافته خود در برخی از مناطق روستایی و کوهستانی گیل و دیلم وتالش حفظ شده است.

در گزارش مصور این صفحه تصویرهایی از نوروزخوانی در تالش را می توانید ببینید.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنيد.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب