۲۹ سپتامبر ۲۰۱۱ - ۷ مهر ۱۳۹۰
ثمر سعیدی
موسیقی راک و متال سالهاست که در ایران به صورت زیرزمینی به حیات خود ادامه میدهد. تعداد کنسرتهای سبک راک که در سال ۱۳۸۹ در کشور برگزار شدند، از شمار انگشتان یک دست تجاوز نمیکند. "مجوز وزارت ارشاد" کابوسیست که به اندازۀ تمام این سالها هنرمندان موسیقی راک و متال را آزار داده و هویت موسیقاییشان را از یک ژانر هنری به یک امری حاشیهای، زیرزمینی و پنهانی تنزل دادهاست.
در این بین گروه راک "تندر" با وجود اشعار انگلیسی و نوازندۀ زن، موفق میشود که اجرای زنده برگزار کند. پرسوجو میکنم و به نام "اردوان انزابیپور" برمیخورم. او در تعدادی از نخستین گروههای راک و متال بعد از انقلاب حضور داشته و هماکنون نیز تندر را سرپرستی میکند.
اینجا کنسرواتوار موسیقی تهران است. یک مؤسسۀ آموزشی در خیابان ویلای تهران و گهگاهی با مجوز دولت، برنامههای زنده تحت عنوان "کنسرتهای پژوهشی" در سالن این مؤسسه اجرا میشود.
میثم معافی، معاون کنسرواتوار، تأکید دارد که هدف از اجرای برنامهها آشنا کردن دانشجویان با سبکهای مختلف موسیقیست. بیشتر اعضای گروههایی که در این محل، برنامه اجرا میکنند از دانشآموختگان سابق کنسرواتوار بودهاند.
قرار است تعدادی از آثار گروه تندر اجرا شود و تعدادی از آثار مشهور موسیقی راک و کانتری نیز بازنوازی شود. انزابی پور برای تمام اشعارش که به زبان انگلیسی است، و برای تکتک آهنگهایی که ساخته شده از وزارت ارشاد مجوز گرفته است. او در این زمینه اعتماد به نفس بالایی دارد و برای این که صدای هیچ خوانندهای را بر روی کارهایش نپذیرفته، خودش به کلاسهای آوازخوانی رفته و هماکنون آوازخوان نیز هست.
پوستر طراحیشدۀ کنسرت گروه تندر در فیسبوک دست به دست میشود و عدهای که اکثر آنها از نوازندگان موسیقی راک هستند، برای شرکت در کنسرت اعلام آمادگی میکنند. پیش از آن، تعدادی از دانشجویان کنسرواتوار با دیدن پوستر این برنامه، پیشاپیش بلیت خریدهاند. فردای روزی که اعلان را میبینم، برای هماهنگی تماس میگیرم و متوجه میشوم به این سرعت، کل بلیتهای دو روز اجرا به فروش رفتهاند. تبلیغات محدود است، اما علاقهمندان به این موسیقی بسیارند.
رفتن به کنسرت راک در ایران به همان اندازه هیجانانگیز است که یک روز خانمها بتوانند به ورزشگاه آزادی بروند. کنسرتی در یک سالن کوچک با امکانات بسیار نامناسب و گوش دادن به اجراهایی از معروفترین گروههای راک دنیا. پیش از آغاز برنامه نگاهی به چهرههای حضار میاندازم و با چند نفر از آنها همکلام میشوم. یا خودشان موزیک راک میزنند و یا به این نوع موسیقی علاقۀ بسیاری دارند. آنها با مخاطبان کنسرتهای پرشکوه و اشرافی پاپ که در سالن مجهز برج میلاد برگزار میشود تفاوت عمدهای دارند. اینجا هستند تا موسیقیای را بشنوند که در ایران کنونی، شنیدن مجوزدار آن به نوعی کیمیاست.
اردوان انزابیپور سرپرست گروه در سال ۱۳۵۳ در شهر رشت زاده شده و از سن ۱۶ سالگی به فراگیری گیتار پرداختهاست. ساز اصلی اردوان گیتار باس بود و در آستانۀ دهۀ ۱۳۷۰ با تشکیل گروهی به نام "سامر" او، برادرش و تعدادی از دوستانشان به بازنوازی آهنگهای مشهور موسیقی راک پرداختند. اردوان در اوایل دهۀ هفتاد برای تحصیل به تهران آمد و موسیقی را نیز به صورت جدیتر ادامه داد. در سال ۱۳۷۸ گروه "تندر" را تأسیس کرد و نواختن موسیقی متال را به صورت جدی با همکاری تعدادی از نوازندگان مطرح کشور آغاز کرد. کارها در ابتدا بدون کلام بودند و همزمان با حرکتهای تحولآمیزی که در اواخر دهۀ هفتاد در موسیقی کشور شروع شد، اردوان و گروهش از نخستین کسانی بودند که با داشتن مجوز، در ایران موسیقی متال زدند و در این سبک آلبوم تولید کردند.
انزابیپور در مورد شکلگیری گروه تندر میگوید: "من در سال ۱۳۷۸ این گروه را تأسیس کردم. در آن دوران ما با استفاده از فضای فرهنگی تازهای که در کشور وجود داشت، آثار معروف گروههایی مانند "پینک فلوید" و "دایر استریتس" را بازنوازی میکردیم و یک کنسرت نیز در شهر رشت اجرا کردیم. همزمان با جلو رفتن کار و علاقهمند شدنـَم به موسیقی متال، شروع به ساختن آهنگهای بیکلام این سبک از موسیقی کردم. در نخستین آلبوم گروه تندر، تعدادی از قطعات، متال و تعدادی نیز کانتری بودند. در آن دوره با توجه به شکوفایی فرهنگ و موسیقی کشور اقدام به دریافت مجوز ارشاد کردیم و موفق نیز شدیم که اولین آلبوم موسیقی متال در ایران را به طور قانونی تولید کنیم. اما با توجه به این که آن روزها از نظر عرضه و تقاضا موسیقی پاپ در اوج قرار داشت، به خاطر این که کارهای ما بدون کلام بودند و آشنایی با سبکی چون پراگرسیو متال (موسیقی متال پیشرو) در حد امروز نبود شرکتی که مجاب شود تا آلبوم را به صورت رسمی منتشر کند، پیدا نکردیم. بنا بر این، تصمیم گرفته شد که من گروه دیگری تأسیس کنم تا منحصراً به موسیقی متال بپردازیم و قسمتهای متال آلبومی را که تولید شده نیز اجرا کنیم".
او میگوید: "دوستان نوازندۀ گروه تندر هنوز بسیار جوان هستند و تجربۀ من را ندارند. ماهها با هم کار کردیم تا بتوانیم از پس اجرای زنده بربیاییم. اولین اجرای ما در آبان ۱۳۸۹ در سفارت اتریش بود. پس از آن چند اجرا در سفارت و کنسرواتوار انجام دادهایم و به اوکراین نیز سفر هنری داشتهایم. بهزودی اجراهایی در ترکیه خواهیم داشت و پس از آن آلبوم را به طور رسمی منتشر خواهیم کرد".
"پی.جی امید" از کارگزاران گروه تندر مرد پشت صحنه است و یار قدیمی اردوان. او از برگزاری کنسرت راضیست و در مورد کیفیت صدا میگوید: "نمیتوان انتظار داشت در سالنی که آکوستیک نیست، صدای مناسبی بگیریم. این فضا مکعب مستطیل است و تمام تلاش صدابرداران گروه در این بود که بتوانند حجم و کیفیت صدا را در حدی که گوش شنونده آزار نبیند، تنظیم کنند".
او اشاره میکند که برای اجرا در برخی از سالنهای مناسبتر اقدام کردهاند و موفق به دریافت مجوز نشدهاند و تنها کنسرواتوار موسیقی تهران با توجه به شرایطی که دارد و حالت پژوهشی که برای اجراها در نظر میگیرد، امکان اعطای مجوز اجرای زنده را به این گروه میدهد. پی.جی تاکید میکند: "اگر نتوانیم اجرای زنده داشته باشیم و روی صحنه برویم، دیگر نمیتوانیم به حیات گروه بهعنوان یک گروه موسیقی راک ادامه دهیم. از این رو تمام تلاش خود را میکنیم تا با مجوز برنامه اجرا کنیم یا در کشورهای همسایه یا کشورهای اروپای شرقی اجرا بگذاریم. هیچوقت تلاش نکردهایم به صورت پنهانی و زیرزمینی کاری انجام بدهیم. آلبومها، تکتک آهنگها و اشعار نیز دارای مجوزهای جداگانه بودهاند. البته به نظر میرسد وزارت ارشاد، پیش از این همکاری بیشتری را با سبکهای غربی موسیقی انجام میداد".
در پایان اجرا اردوان پرانرژی و خستگیناپذیر و نوازندهها با کمک بقیۀ اعضای گروه، وسایل روی صحنه را جمع میکنند و در اتاق پشت صحنه، آنها را مرتب و بستهبندی میکنند. پیرمرد سرایدار آموزشگاه، هر چند دقیقه یک بار از روی بیحوصلگی تشر میزند که همه بروند، میخواهم در را قفل کنم. موسیقیدانها به کارشان سرعت میدهند و از کنسرواتوار خارج میشوند. در پیاده رو خیابان ویلا صدای خنده و شوخیشان از پشت سر به گوش میرسد. همین طور که دور میشوم، جملۀ پی.جی را به خاطر میآورم: "یک گروه با کنسرت دادن است که زنده میماند. حتا اگر کمبود امکانات بیداد کند".
صحنههایی از "کنسرت پژوهشی" گروه موسیقی راک تندر در تهران را میتوانید در گزارش مصور این صفحه ببینید. عکسهای این گزارش را احسان خانمحمدی گرفتهاست.
به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید
ارسال مطلب