در میان رشته کوه های تالش، در یکی از کوه های مشرف بر قریه "قله روخون"، در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان فومن، به یکی از عجایب معماری و قلعه سازی ایران بر می خوریم.
این دژ دژی نظامی با طول نیم کیلومتر و عرض ۱۰تا ۵۰ متر در منطقه ای سوق الجیشی در میان جنگل های انبوه واقع است که با استحکامات، باروها، اتاقک های دیدبانی، آب انبار، تونل خروجی، اجاق آتش، محوطه شاه نشین و بخش های دیگری مانند کانال آب، اتاق ها و راهروهای متعدد به این دژ هیات شهرکی کوهستانی داده که هنگام لزوم می توانسته چندین هزار نفر را در خود جای دهد.
وجود این دژ در جنوب مرکز اصلی تمدن کادوسی یعنی غرب رودخانه سپیدرود در رشته کوه های تالش و نوع آجرهای به کار رفته و شکل معماری آن که مربوط به پیش از اسلام است این احتمال را قوت می دهد که این دژ از زمان کادوسیان و در زمان اشکانیان و ساسانیان و پس از آن تا چند صد سال قبل همواره از مراکز نظامی و حکومتی حکمرانان منطقه تالش و یکی از مراکز پایداری شمال ایران در برابر حمله ها و یورش های متعدد بیگانگان از حمله اسکندر مقدونی، هجوم اعراب تا حمله مغول بوده باشد.
از محدود منابع موثقی که در یک دوره حکمرانان این قلعه را نشان می دهد، سنگ نوشته ای مربوط به ۵۰۰ سال قبل است که نشان می دهد قلعه در سال ۹۱۸ هجری قمری به فرمان سلطان حسام الدین امیردباج بن امیرعلاءالدین اسحاقی مرمت شده است.
در چند نقطه کوه های مجاور این قلعه نقاط دیده بانی و اطلاع رسانی وجود دارد که با این قلعه در ارتباط بوده اند. تالشان، ساکنان دیرین و بومی منطقه، به تپه ای که دژ برآن واقع است "قله ژییه" و به راه منتهی به قلعه که در کناره رودخانه است "قله روخون" یعنی راه قلعه می گویند.
پژوهشگران معاصر آن را قلعه رودخان می نامند. اکنون مردم بومی اطراف قلعه تنها از قله استفاده می کنند. در ادبیات رسمی و دولتی از قلعه رودخان استفاده می شود و نشریات و سایت های متعلق به تالشان این دژ را دژ تالشان می خوانند.
در گزارش تصویری این صفحه به دیدن "قله روخون" می رویم.
می خورد بر بام خانه / یادم آرد روز باران
گردش یک روز دیرین / خوب و شیرین / توی جنگل های گیلان
...
بشنو از من، کودک من / پیش چشم مرد فردا
زندگانی، خواه تیره، خواه روشن
هست زیبا / هست زیبا / هست زیبا
(گلچین گیلانی)
guilan-dolfak dot blogfa dot com
___________________
همان طوری که شما گفتید، چند جا بیرون قلعه وجود دارد. شما گفتید که آنها مربوط به دیدبانان بودند. من با چند تا از دوستانم به یکی از آن جاها رفتیم. یک غار بود که چند متر بالاتر از زمین قرار داشت و باید با طناب و قلاب به آن بالا می رسیدید. راهنمای ما که خودش باستان شناس بود، به ما گفت که اینجا مربوط به دیدبانان و "پیش مرگها" بوده.
دست شما درد نکنه.