نگاه کردن به یک آکواریومِ پر از ماهی برای بسیاری از ما تجربه جالبیست، دنبال کردن مسیر ماهیها در آکواریومی که با تزیینات زیبا و گیاهان آبزی جلوهای خاص پیدا کرده میتواند هر بینندهای را برای دقایقی مسحور کند، بهطوری که بعضی از ما بارها هوس کردهایم خودمان آکواریوم داشته باشیم و تعدادی ماهی رنگارنگ را به عنوان حیوان خانگی در آن نگهداری کنیم.
در تهران برای اینکه به دنبال تهیه ماهی زینتی و آکواریوم برویم دو مکان خاص را بهعنوان بورس عرضه ماهی به شما معرفی میکنند، ساختمان پلاسکو در خیابانجمهوری و فروشگاههای حاشیه بزرگراه نواب.
ساختمان پلاسکو یکی از برجهای قدیمی و بلندمرتبه تهران است که واحدهای تجاری و اداری بسیاری دارد. در طبقه زیرین این بازار، از گذشته فروشگاههایی که ماهی تزیینی آب شیرین را عرضه میکنند وجود داشتهاند. در فروشگاههای نواب نیز بیشتر ماهیهای آب شور و تجهیزات ویژه آنها به فروش میرسند. همچنین فروشگاههای حاشیهای که گیاهان آکواریومی، داروها و مواد خاص مورد نیاز و غذای ماهیها را عرضه میکنند در این مکانها دایر شدهاند و بورسی را تشکیل دادهاند که همه روزه مبالغی در آنها جابهجا میشود. پشت ظاهر رنگارنگ موجودات زیر آب در این مکانها نبض بازار ماهیهای تزیینی میزند.
در نگاه اول شاید همه آکواریومها کم وبیش یکسان به نظر بیایند؛ یک تانک آب با تزئینات داخلش و تعدادی ماهی رنگارنگ. اما طبقه بندی این موجودات از لحاظ فضای زندگی، تغذیه و نحوه رفتار، متفاوت بوده و هر یک محیط نگهداری و تجهیزات خاصی را طلب میکنند. در حقیقت این موارد بسیار اهمیت داشته و از سوی آکواریومدارها به دقت پیگیری میشود چرا که محیط زندگی ماهیهای تزیینی به دو دسته کلی "آب شور" و "آب شیرین" و "سرد آبی" و "گرم آبی" تقسیم بندی شده و خود ماهیها نیز از نظر تغذیه در دو دسته "گیاهخوار" و "گوشتخوار" قرار گرفته و از نظر رفتار اجتماعی به "مسالمت جو" و "تهاجمی" تقسیم میشوند.
واضح است که ماهیهای مخصوص آب شور و شیرین را نمیتوان در کنار هم نگهداری کرد و ماهیهای تهاجمی در صورت نگهداری شدن با ماهیهای آرام ممکن است به آنها حمله کرده و حتا آنها را طعمه خود قرار دهند. همچنین نگهداری ماهیهای بسیار بزرگ در کنار آنهایی که اندازه خیلی کوچکی دارند توصیه نمیشود. از سوی دیگر دمای محیط آکواریوم باید براساس تحمل ماهیها یکسان باشد چرا که هرگونه تغییر دما ممکن است منجر به مرگ این موجودات حساس شود.
با این وجود به نظر میرسد که نگهداری از چنین موجوداتی به عنوان حیوان خانگی، دردسرهای خاص خود را داشته باشد و امکان ترک منزل برای چند روز وجود نداشته باشد. یکی از فروشندهها به همین نکته اشاره میکند و به قول خودش اذعان میکند: "کسی که آکواریوم دارد مسافرتش کنسل است." اما دارندگان آکواریوم هم نظرات متفاوتی دارند. از آنجا که اینکار را نوعی عشق و علاقه شخصی توصیف میکنند نگهداری از ماهیها را کار چندان مشکلی نمیپندارند. یکی از دارندگان آکواریوم میگوید: "کاملاً به نوع ماهی و آب آکواریوم بستگی دارد که چقدر برای آن وقت بگذارید. آکواریوم آب شور به رسیدگی چندانی نیاز ندارد اما آکواریوم آب شیرین هر روز به نیم تا یکساعت رسیدگی دایمی نیازمند است و هر چند هفته یکبار نیز ساعاتی را برای تمیز کردن و تعویض آب باید اختصاص دهید."
از جمله تفاوتهای آکواریوم آب شیرین و آب شور میتوان به این موارد اشاره کرد: ماهیهای آب شور نیاز به محیطی دارند که شرایط مشابه آب دریا را برای آنها بازسازی کند. همچنین دستهای از موجودات ریز و سنگهای زنده و یا مرجانهای آب شور برای بازسازی این محیط لازم هستند. موجودات بسیار ریزی که به آب اضافه میشود طی فرایندی از آمونیاک ادرار ماهیهای دریایی اکسیژن تهیه میکنند و از این رو در این آکواریومها نیاز به تعویض آب یا حتا نصب پمپ هوا نخواهد بود. اما نکتهای که وجود دارد گران بودن قیمت این ماهیهاست که از دریاهای آزاد و عموماً از کشورهای آسیای شرقی به ایران وارد میشوند.
در مورد آکواریوم ماهیهای آب شیرین نیز که قیمت بسیار پایینتری دارند به پمپ هوا، فیلتر کف، شن، نور، بخاری و سایر تجهیزات ویژه نیاز هست و هر چند وقت یکبار باید به پاکسازی و تعویض آب تانک پرداخت که از بو گرفتن و منتشر شدن بوی نامطبوع آب آن در فضای محل نگهداری جلوگیری شود و همچنین با این اقدامات جلوی تلف شدن احتمالی ماهیها به دلیل زندگی در محیط نامناسب گرفته شود.
قیمت ماهیها نیز بر اساس عواملی مانند اندازه، کمیاب بودن، رنگ، طرح و نژاد تعیین میشود و اندازه و کمیابی مهمترین عامل گرانبها شدن یک ماهی تزیینی هستند. در مورد ماهیها از ۱۵۰۰ تومان تا بالای ۱۰ میلیون تومان تنوع قیمت وجود دارد. هزینه راه اندازی آکواریوم نیز بسته به بودجهای که در نظر میگیرید تنوع دارد و عمدتاً از ۱۰۰ هزار تومان به بالا خواهد بود. نگه داشتن بعضی از ماهیها نیازمند صرف هزینهای جداگانهبرای هر ماه است که شامل رسیدگی، غذای خاص و داروهای ویژه خواهد بود. با وجود تمام اینها لذت نگه داشتن یک حیوان خانگی که در تانکی پر از آب شنا میکند و حالتی آرامش بخش را به انسان القا میکند از جمله لذتهاییست که بعضی از ما حاضریم پول و وقت مناسبی را برای آن صرف کنیم.
در گزارش تصویری این صفحه به فروشگاههای بزرگراه نواب سری زده ایم و نظر علاقهمندان ماهی و آکواریوم را پرسیدهایم.