پیشینه فرش های عشایری در ایران به دوران سلوکیان و اشکانیان باز می گردد. این نوع فرش که در مرکز و غرب ایران بافته می شود بیشتر بداهه بافی است که نقش های ذهنی آن، به تازگی، هنردوستان دنیا را شیفته خود کرده است.

پرویز تناولی، مجسمه ساز و هنرشناس، از نخستین  کسانی بود که متوجه زیبایی ها و ویژگی های فرش های عشایری شد. تا چهل سال پیش کمتر کسى به نقش ها و رنگ های نامنظم و ساده اين فرش ها توجه کرده بود. اما امروز بیشترین صادرات فرش ایران از اين نوع است و بسیاری از موزه های جهان به جای فر ش های کلاسیک این نوع فرش ها را به نمایش مى گذارند و بازدیدکنندگان آنها را می ستایند.

این فرش ها کار دخترانی است که کنار دار می نشینند و از مادرشان بافت را یاد می گیرند. اما مادران چیزی از نقشه و ترکیب رنگ ها به آن ها نمی آموزند. دختران به ابتکار خود رنگ کلاف های پشمی را بر می گزینند و نقش اشیائی را که در اطراف می بینند دستمایه قرار می دهند.

این نقش های ذهنی باف و برداشت آزادانه از آنچه در اطراف بافنده وجود دارد، زمينه اصلى بافت اين فرش هاست. این بافنده های جوان نقش هایی مى آفرينند که مشابه طرح های گرافیکی و چیز هایی است که در هنر مدرن شاهد آن هستیم.

دختر عشایری عموما دست به بافت طرح هایی می زند که جزو ملزومات زندگی اوست مثل فرش، نمکدان، خوره، چنته، رختخواب پیچ و طناب. بافنده از زیباترین نقش ها و رنگ ها برای شکل دادن به این تصويرها استفاده می کند. 

هر کدام از نقش ها و رنگ ها معناى خاصی دارد. زرد، رنگ شادی و خوشحالی، قرمز، رنگ زندگی و رنگ های تیره بیانگر درد و اندوه بافنده اند.

گل ها، گیاهان و حیوانات عموما در فرش هایی دیده می شود که بافنده ای سرزنده تر و شادتر دارد و اشکال هندسی در فرش های تیره تر که بافنده آنها چندان هم سرخوش نبوده. البته اینها هیچ کدام قطعیت ندارد و نمونه های متناقض زیادی در فرش های عشایری دیده شده است.

یکی از جالب توجه ترین بافته های عشایری فرشی است که بافنده می خواهد آن را به خانه بخت ببرد. این فرش با دیگر بافته هایی که او خلق کرده فرق دارد، او شوهرش و حسی را که به مرد آینده اش دارد می بافد و با خود به خانه تازه می برد.

بافنده عشایری هنرمندتر از آن است که هر کسی در ایل قادر به درک مکنونات قلبی اش باشد. او با رنگ ها و نقش ها ایما و اشاره هایی در فرش قرار می دهد که به جای زبانش سخن می گوید.

مرد آینده در قالب شیر وسط فرش بافته می شود. اگر دختر شوهرش را ستایش کند و به او علاقه داشته باشد آن را قوی و زیبا و دم شیر را به سمت بالا می بافد و اگر به او میلی نداشته باشد دم شیر رو به پائین بافته می شود.

برای من فرش های عشایری دفتر خاطرات زنانی است که حرف دلشان را نمی توانستند برای کسی بازگو کنند و ناچار بودند تنهایی شان را با دار قالی قسمت کنند. 

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب