"در موسیقی ایرانی تاثیرگذاران زیادی وجود دارد که برخی از آنها هیچگاه در جستجوی شهرت و نام نبوده‌اند و بیشتر برای دل خودشان کار کرده‌اند. به همین علت کمتر از آنها می‌شنویم. یکی از آنها خانم ملیحه سعیدی است که تاثیر بسیار زیادی در شیوه نوازندگی قانون داشته  است". این حرف‌ها را چندی پیش از خانم "ارفع اطرایی"، پژوهشگر موسیقی و نوازنده سنتور، شنیدم. مشتاق شدم خانم سعیدی را ملاقات کنم و از ایشان گزارشی تهیه کنم.

دیدار با او راحت و صمیمی بود. زنی محکم و متکی به نفس که با وجود مشکلاتی که در زندگی‌اش وجود داشته سرسختانه و عاشقانه قلبش برای موسیقی ایرانی و اجرای ساز قانون تپیده است.

"ملیحه سعیدی" متولد سال ۱۳۲۷ است. مادرش ویلن می‌نواخت و پدرش اهل شعر و ادب بود و او از کودکی با موسیقی آشنا شد. با تمام کردن دوران ابتدایی وارد هنرستان موسیقی ملی شد و ساز ویلن را به عنوان ساز تخصصی انتخاب کرد. دو سال بعد به صورت اتفاقی صدای ساز قانون را از کلاسی در هنرستان شنید و بعد از پرس‌‌و‌جو قانون را به عنوان ساز دوم انتخاب کرد و نوازندگی آن را نزد "مهدی مفتاح" آموخت. در آن زمان "ساز قانون کتابی نداشت و از روی دست‌نوشته‌ها این ساز را تمرین می‌کرد".

"دکتر داریوش صفوت، سرپرست وقت مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ملی، وقتی شنید من به شیوه دیگری قانون می‌نوازم، به من گفت نوازندگی شما راه‌گشایی برای بازگشت ساز قانون به موسیقی ایرانی است و من را به مرکز حفظ و اشاعه برای کارهای تحقیقاتی معرفی کرد. تحقیقات جدی من در آن‌جا شروع شد.

"من دانشگاه رفتم و حالا دو فرزند داشتم و مسئولیت زندگی نیز اضافه شده بود. خوشبختانه در این راه همسرم "احمد ستوده"، با من همراه بود و موفق شدم پایان‌نامه‌ام را در زمینه تاریخچه و ابداعاتی روی ساز و قطعه‌ای که برای ساز قانون نوشته بودم به پایان برسانم و این راهی برای تالیف کتاب اول ساز قانون شد. از سال ۱۳۵۵ قانون به طور رسمی ساز اول در هنرستان شد".

ملیحه سعیدی تغییراتی از نظر تکنیکی در ساز قانون به وجود آورده است. سبک ایرانی را با حفظ علائم نت‌نویسی بین‌المللی روی قانون پیاده کرده و اجرا با ده انگشت را برای این ساز متداول ساخته است. پس از ۲۲ سال تحقیق و پژوهش در سال ۱۳۶۹ اولین کتاب موسیقی در زمینه آموزش قانون را با عنوان "آموزش ساز قانون" با نظر و همکاری "حسین دهلوی" و در سال ۱۳۸۹ جلد دوم و سوم کتاب قانون را به چاپ رسانید.

او در حال حاضر کتاب "تاریخچه، ساختار و ابداعات ساز قانون از دوره باستان تا به امروز" را در دست تالیف دارد. همچنین کتاب "ردیف برای ساز قانون به روایت ملیحه سعیدی"، در بیان ظرایف موسیقی ایرانی، تکنیک‌ها و علائم اجرایی مختلف این ساز، خصوصا نوازندگی با شیوه ده انگشتی از او آماده چاپ است.

سعیدی در زمینه ساختمان ساز قانون نیز تلاش‌های فراوانی نمود و با همکاری "ابراهیم قنبری مهر" و همسرش احمد ستوده تغییراتی در این ساز به وجود آورد: "سعی شد تا با تغییراتی در ساخت قانون صدادهی آن منطبق بر کیفیت موسیقی ایرانی باشد. استاد قنبری مهر به پیشنهاد من ساز قانون را با پرده‌گردان‌های مورد نیاز در موسیقی ایرانی، طراحی نمودند و سپس توسط همسرم زنده یاد احمد ستوده ساخته شد".

ملیحه سعیدی طی سال‌های پس از انقلاب به مدت ۵ سال مدیریت هنرستان موسیقی دختران را به عهده داشت و از سال ۱۳۷۴ به تدریس در دانشکده موسیقی دانشگاه هنر مشغول بوده است. او تا به امروز قطعات و تصنیف‌های فراوانی برای قانون ساخته و همچنین با گروه خود "نی ریز" بیش از ۳۶ کنسرت در خارج از ایران برگزار کرده است. موفق‌ترین کنسرت او از نظر خودش اجرا در واتیکان در حضور پاپ بوده است.

برای ضبط صدا و تهیه عکس از شاگردان خانم سعیدی مجددا به دیدار ایشان رفتم. آن روز پرهیاهو و اشتیاق شاگردانش برای یادگیری خاطره‌ای به یادماندنی برایم بود. حاصل این دو دیدار گزارش تصویری این صفحه است که همراه با قطعه جدید ایشان می‌بینید و می‌شنوید.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب