آخرین مطالب
دیجیریدو، ساز طبیعت
۱۲ می ۲۰۱۱ - ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۰
دیجیریدو (didgeridoo) یکی از قدیمی‌ترین سازهای جهان است . این ساز بادی نخستین بار در سرزمین‌های آرهن و میان بومیان شمال استرالیا یافت شده‌است. دیجیریدو را گاه "ترومپت چوبی طبیعی" نیز می‌نامند.
بعضی بر این باورند که بومیان استرالیا دیجیریدو را از حدود چهل هزار سال پیش به کار می‌برده‌اند، اما مطالعات باستان‌شناسان نشان می‌دهد که قدمت این ساز کمتر است. گواه باستان‌شناسان بر این مدعا سنگ‌نگاره‌ها و نقاشی غارهایی در مناطق شمالی استرالیاست که افرادی را در حال نواختن دیجیریدو نشان می‌دهد و قدمت‌شان را حدود دو هزار سال تخمین زده‌اند.
دیجیریدوهای اولیه معمولاً از ساقۀ درختان اکالیپتوس ساخته می‌شد که به وسیلۀ موریانه سوراخ شده بود. بومیان استرالیا، زمان زیادی را صرف یافتن درخت مناسب برای ساخت دیجیریدو می‌کنند، زیرا میزان شکاف ایجادشده در تنه یا ساقۀ درخت برای ساخت ساز بسیار مهم است. اگر سوراخ خیلی بزرگ و یا خیلی کوچک باشد از کیفیت ساز کاسته می‌شود.
آهنگ "نموداری جنگل" از آلبوم "آستراگائیا"ی مرتضی اسماعیلی و مجید خلج
در گذشته مراسم رقص و آوازهای آیینی بومیان استرالیا با نوای دیجیریدو همراه بود و این ساز بخش جدانشدنی از این مراسم محسوب می‌شد. البته نواختن این ساز تنها به مراسم آیینی محدود نبود و بومیان استرالیا برای تفریح وسرگرمی نیز دیجیریدو می‌نواختند. با اینکه امروزه هم زنان و هم مردان می‌توانند دیجیریدو بنوازند، اما در گذشته فقط مردان حق نواختن این ساز را داشتند.
بومیان استرالیا، دیجیریدو را با تقلید از صدای حیوانات یا دیگر صداهای طبیعت می‌نواختند و از آن به عنوان ساز همراهی‌کننده برای آوازها و داستان‌سرایی‌ها استفاده می‌کردند. آنها به دامان طبیعت می‌رفتند و به صداهایی مانند صدای جانوران، پر زدن پرندگان، باد، طوفان، خش‌خش برگ‌ها، جریان آب و همین طور صدای قدم‌ها روی زمین، گوش فرا می‌دادند و سپس تمامی این صداها را با دقت هرچه تمام‌تر به وسیلۀ ساز دیجیریدو می‌نواختند . بومیان با شنیدن این صداها به همدلی با طبیعت می‌پرداختند که نهایتاً به تقلید از آن منجر می‌شد.
ساختن و نواختن دیجیریدو در دنیای مدرن از اواخر قرن بیستم در جوامع غربی رواج یافت، هرچند که در ساخت این ساز از مواد و اشکال سنتی استفاده نمی‌شود. جنس دیجیریدوهای غیر سنتی از پی وی سی، چوب‌های سخت غیر بومی، پشم شیشه (فایبرگلاس)، فلز و سفال است. با این که تزیین دیجیریدو ضروری و لازم نیست، بسیاری از آنها با رنگ‌های سنتی و مدرن به وسیلۀ سازندگان‌شان و یا دیگر هنرمندان تزیین می‌شوند.
نواختن دیجیریدو آسان نیست. نوازنده باید شگرد‌های خاص تنفس و ایجاد صدا با تغییر شکل دهان را یاد بگیرد. مهم‌ترین نکته یادگیری شگرد "چرخۀ تنفس" است. دراین تکنیک نوازنده باید بیاموزد که چه‌طور در یک زمان از طریق بینی نفس بکشد و درهمان زمان هوا را از طریق دهان خارج کند. چنین سیستم تنفسی اکسیژن زیادی وارد بدن می‌کند. همچنین به خاطر لرزش‌هایی که در اثر نواختن این ساز در حفره‌های صورت و جمجمه ایجاد می‌شود، بعد از چند دقیقه احساس آرامش عمیقی به نوازنده دست می‌دهد .
از این‌جاست که امروزه در برخی از کشورها از دیجیریدو در علم پزشکی استفاده می‌شود. در آلمان درمانگاهی وجود دارد که برخی ناراحتی‌های تنفسی در حنجره و جمجمه، مثل خر و پف یا پریدن آب حلق در زمان خواب را با نواختن دیجیریدو درمان می‌کند. این روش نتیجه‌بخش بوده و طرفداران بسیاری پیدا کرده‌است.
همچنین از نواختن دیجیریدو برای تسکین دردها استفاده می‌شود. به این صورت که دیجیریدو را در نزدیکی عضو دردناک بدن می‌نوازند و معتقدند که صدای این ساز می‌تواند موجب تسکین درد شود.
در ایران نیز چند سالی است که دوستداران موسیقی با این ساز آشنا و به نواختن آن علاقه‌مند شده‌اند . برخی گروه‌های سنتی از این ساز به عنوان ساز همراه در اجراهایشان استفاده می‌کنند که به دلیل تازگی و خاص بودن صدای این ساز، مورد توجه مخاطبان قرار گرفته‌است.
در گزارش مصور این صفحه، ژوبین عسگریه و سیامک محب‌علیان، دو تن از نوازندگان دیجیریدو، نحوۀ آشنایی خود با این ساز و میزان استقبال از آن در میان گروه‌های موسیقی ایران را شرح می‌دهند.
برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنيد.
به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید
متاسفانه در متن مدياي همانطور كه كاربر محترم ب.ف اشاره كردند اشتباهي دردرج ارقام قدمت ديجيريدو صورت گرفته است كه بدين ترتيب اصلاح مي شود. قدمت اوليه اي كه براي ديجيريدو عنوان شده است كه البته مورد تاييد باستان شناسان نيست حدود چهل هزار سال است كه در متن به اشتباه چهار هزار سال آورده است. اما در مورد قدمت اين ساز بر اساس كاوشهاي باستان شناسان بر اساس سنگ نگاره‌هاي بدست آمده در منابع مختلف 1500 و 2000 سال ذكر شده است. در دانشنامه ويكي پديا اين زمان در حدود 1500 سال و در سايت مركز فرهنگي ديجيريدوي استراليا اين زمان 2000 هزار آمده است .
Whilst some people believe the Aboriginal people of Australia have been using the didgeridoo for 40,000 years or more, archaeological research suggests that the didgeridoo is only about 2000 years old. The evidence of this research comes in the form of rock art studies in the Northern Territory which show images of humans playing the didgeridoo painted on cave walls starting from about 2000 years ago. Before this time, there are no images of didgeridoos or humans playing didgeridoos.
ندا حبيب الله
بسيار زيبا بود و بسي لذت بردم. به اميد ديدن كارهايي درخشان‌تر
Archaeological studies of rock art in Northern Australia suggest that the people of the Kakadu region of the Northern Territory have been using the didgeridoo for at least 1,500 years, based on the dating of paintings on cave walls and shelters from this period.
بعد از رجوع به تارنمای Kakadu National Park، که تارنمائی است متعلق به دولت استرالیا، به نوشتۀ زبر برخورد نمودم:
During the freshwater period, less than 1500 years ago, freshwater billabongs and paperbark swamps replaced saltwater systems. The freshwater wetlands brought new food resources to the area and the paintings reflect these changes, showing waterlilies and magpie geese, humans carrying goose spears, goose-wing fans, complex spear throwers and didgeridoos.
با اینکه "less than 1500 years ago" با "at least 1,500 years" همخوانی ندارد، از مقایسۀ این دو بیان چنین می توان نتیجه گیری نمود که مردم بومی استرالیا باید قبل از ورودشان به منطقۀ کاکادو ساز دیجیریدو را ابداع نموده بوده باشند، نتیجه گیری ای که با منطق مغایرت ندارد. از اینرو "در حدود دو هزار سال" در متن گزارش بالا بیان درستی بنظر می رسد. در مورد "چهل هزار سال"، اینرا می دانیم که بیش از چهل هزار سال انسان ها در استرالیا می زیسته اند. ولی جالب توجه است که "چهل هزار سال" و "پونزده هزار سال" (در گزارش تصویری) تفاوتشان با "چهار هزار سال" (در متن گزارش) و "هزار و پانصد سال" (در متن دانشنامۀ ویکی پدیا) تنها یک صفر است.
با توجه به مطالب بالا، بسیار ارزشمند خواهد بود اگر در پسنوشتی قدمت صحیح و یا قرین به صحت، با ذکر منبع یا منابع، درج گردد.
در پایان، کار های هنری جنابان ژوبین عسگریه و سیامک محب‌علیان بسیار ارزشمند و قابل تقدیر می باشند. زهی به این هنردوستی و همت پرارزش!
ب.ف.