طراوت سبزیها و میوههای گلچین شده، رطوبت هوا را بیشتر میکند. گوجه فرنگیهای یک اندازه و براق، روی چرخهای چوبی قدیمی با دقت فراوان چیده شدهاند و صاحب چرخ، در وصف محصول تازه و مرغوبی که میفروشد شعرهایی را به زبان گیلکی میخواند:
تره کْکـْجی تره کْکـْجی / تَزه کْکـْجی رشت کْکـْجی
شاهی تره شاهی تره / شاهی تازه مال رشتِ این شاهی
فروشندههای میوه و سبزیجات داد میزنند و دستهایشان را به هم میکوبند تا مشتری جلب کنند. اینجا بازار روز شهر رشت است که در بین اهالی به "سر میدان" یا "میدان رشت" شهرت دارد.
به بازار که وارد شویم اولین بخش، سبزی و میوه است که به نوعی میتوان آنرا جالبترین قسمت بازار رشت نامید. بهخصوص جایی که دستفروشان، سبزیهای محلی را با زنبیل میآورند و برای جلب مشتری با صدای بلند اشعار محلی میخوانند.
قسمت ماهیفروشها هم یکی دیگر از بخشهای بازار رشت است. وقتی تفاوت اینجا را با بقیه بازارها از چندین نفر از کسبه و خریداران پرسیدم همگی گفتند بخش ماهیفروشها این جا را از سایر بازارها متمایز کرده است. و همچنین این که "هر چه بخواهی در این بازار هست" باعث میشود که مردم مانند قبل با تعصب خاصی از سر میدان خرید کنند.
ماهیهای تازه، نمک سود شده، در انواع مختلف و با اندازههای متفاوت و کماکان سروصدای جالب توجه فروشندهها، توصیفی کلی از بازار ماهیفروشهاست.
به نظر میرسد دورهگردها و آنهایی که ماهیهای خود را داخل زنبیل به نمایش گذاشتهاند علاقه بیشتری به تخفیف دادن دارند. و سعی میکنند هر مشتری را که قیمت ماهیها را از آنها میپرسد با کاهش داوطلبانه بها، به خرید کردن ترغیب کنند. ماهیها را تازه تازه از دریا میآورند و قیمت به عرضه و تقاضا بستگی دارد. روزهایی که صید خوب باشد قیمتها هم مناسبترند.
بخش دیگری از بازار ماهی را ماهیهای دودی و نمک سود شده تشکیل میدهند که همراه ثابت بعضی از غذاهای محلی گیلان هستند. مثلاً یک گیلانی "باقلا قاتق"و "ترش تره" را در کنار ماهی دودی میشناسد.
در قسمت دیگری از بازار، چاشنیهای غذایی محلی مانند انواع ربها، روغنها و عصارههایی که از محصولات همین استان تهیه میشوند برای فروش به نمایش گذاشته شدهاند. انواع رب آلوچه و انار، زیتون، روغن و پرورده آن، پنیر و ماستهای محلی چکیده، که به آنها "دوغ چکیده" گفته میشود، انواع آلو ویژه پخت غذاهای محلی، سیر تازه و سیرترشی، نانهای سنتی و چاشنی سبزیهای با نمک مخلوط شده که به آن "درار" گفته میشود از جمله محصولاتیاند که در این گذر از بازار میتوان به آنها دسترسی پیدا کرد.
کارگاههای تهیه "رشته خوشکار" که یکی از شیرینیهای پرطرفدار گیلانی است و همچنین کلوچه فومن و نان برنجی و گندمی، به گفته صاحب یکی از این کارگاهها بیش از ۶۰ سال است که در همین بخش از بازار حضور دارند و نیاز مردم را تامین میکنند. وی اضافه میکند که: "ما معمولاً از قبل سفارش میگیریم. از رشتیها و گیلانیها کل کشور گرفته تا مقیم خارج، که از طریق سفارش آشنایان خود به محصولات ما دسترسی پیدا میکنند."
با کمی قدم زدن به گذرهای دیگری از بازار میرسیم. انواع ابزارآلات، کتابفروشیها، البسه و کیف و کفش و بازار طلافروشها همه در جوار یکدیگر در این محدوده قرار دارند و مردم همزمان با ورود از سر بازار تا موقع خروج از انتهای آن، میتوانند کلیه مایحتاج خوراکی و روزمره خود را از همینجا تهیه کرده و به خانه برگردند.
یکی دیگر از گذرهای جالب توجه بازار، قسمت بلورفروشها است که لوازم خانگی و آشپزی و غذاخوری را عرضه میکنند. راهروی گذر، بسیار باریک است و تراکم مغازهها زیاد، به طوریکه انگار وارد دالان باریکی از بلور میشوید. فروشندههای این بخش میگویند که بازار ما فعلاً کساد است شاید چون آن دسته از مایحتاج که خارجی هستند و با قیمت دلار ارتباط مستقیم دارند وابستگی بیشتری به مسایل اقتصادی بیرونی پیدا میکنند. البته فروشندههای البسه و طلا وجواهر هم در مورد کسادی بازار صحبت میکردند و اینکه وضعیت اقتصادی کنونی مردم، قدرت خرید آنها را کاهش میدهد.
بازار خوراکیها اما کماکان پررونق است و مردم این شهر زیبا و پر باران که عاشق خوردن و خوراکیهای تازه هستند به این سادگیها دست از خرید نمیکشند.
در گزارش تصویری این صفحه به دیدن بازار رشت میرویم و تصاویر و صداهایی از این گذرِ پر از طراوت و زندگی را با هم میبینیم.