امید صالحی

"سال هاست که خانواده های افغانی در ایران زندگی می کنند اما تازه پذیرفته اند تا دخترانشان کمی از محیط خانه فاصله بگیرند و وارد اجتماع شوند." این را نادیا پروانی دختر۱۹ ساله پر انرژی یک خانواده افغان می گوید که مدتی است مشغول آموختن تآتر و عکاسی است. دخترهای افغان هم سن و سال او همه ازدواج کرده اند، آن هم به میل پدرشان. اما او و خواهرش با موافقت پدرشان مشغول یادگیری اند تا شاید بتوانند زندگی خود در محله شوش تهران را تغییر دهند. نادیا می گوید: "مرد افغان نمی تواند قبول کند دخترش بازیگر یا عکاس باشد، اما پدر من این اجازه را به ما داده است."

بسیاری از زنان افغانی به واسطه مشکلات اقتصادی قادر به تحصیل نیستند. تعدادی کارت تردد به ایران را ندارند و نمی توانند در مدارس ایرانی تحصیل کنند. تعدادی هم مجبور به پرداخت شهریه اند اما توانایی پرداخت آن را ندارند. با این حال دختران افغان گاه در مدرسه افغان ها که به همت خودشان تاسیس شده و گاه  به کمک موسسات مردمی و خیریه موفق به تحصیل می شوند.

نادیا هم مثل بسیاری از کودکان افغان تا ۱۱ سالگی بیسواد بود. در کوچه ها تیله بازی می کرد و امکانی برای درس خواندن نداشت. بعد هم به جای دختر دیگری در مدرسه حضور یافت و قبل از اینکه به خانه کودک شوش ملحق شود نتوانست مدرک تحصیلی اش را بگیرد. اما حالا وضعیت تغییر کرده او مطالعه می کند و در حال تجربه اندوزی در کارهای هنری است.

موسسات مختلفی با هدف حمایت از کودکان مهاجر دایر است. هرچند این موسسات محدودیت هایی دارند اما برای پیشرفت کودکان افغان تلاش بسیار کرده اند. سمیه شعبانی، کارشناس مددکاری بنیاد امید مهر که نادیا در آن مشغول به یادگیری عکاسی است می گوید:

"دختران افغان در مقایسه با افغانستان محدودیت کمتری دارند اما باز هم برای استفاده از امکانات دچار مشکلاتی هستند. مثلاً بعضی از دختران اجازه حضور در فضایی دور از خانه و محله شان را ندارند یا نمی توانند در فضایی مثل خانه کودک شوش که پسران نیز در آن مشغول به فعالیت اند، رفت و آمد کنند. با این حال خیلی از دختران نیز که خانواده های تحصیل کرده و متجددتری دارند از امکانات موجود بهترین استفاده را می کنند و گاه بهتر از ایرانی ها در یادگیری موفق می شوند."

نادیا آرزو دارد بتواند کاری مطابق با خواسته و استعدادش بیابد. با این حال نسبت به محدودیت ها نیز آگاه است. او می گوید: "وقتی دولت ایران می گوید باید برگردیم حس خیلی بدی پیدا می کنم مثل اینکه اضافه ای و جایی برایت نیست. در حالی که ما مجانی در ایران زندگی نمی کنیم برای هر چیزی که استفاده می کنیم پول می دهیم. پولی که به سختی به دست آورده ایم. گاهی تبعیض ها در ایران آدم را اذیت می کند."

بسیاری از دختران افغانی شانس اشتغال در بسیاری از حرفه ها را پیدا نمی کنند. خانم شعبانی می گوید: "برای دختران افغان محدودیت وجود دارد. سازمان فنی و حرفه ای به این دختران مدرکی نمی دهد و این پیدا شدن کار را برایشان مشکل می کند. بنیاد امید مهر تمام تلاش خود را برای یافتن کار انجام می دهد اما این فرصت شغلی به شکل برابر در اختیار دختران بنیاد قرار نمی گیرد."

تا به حال چند دختر  افغان از طریق این بنیاد موفق به کار در کارگاه خیاطی و شرکت طراحی گرافیک شده اند اما بازهم احتمال پیدا شدن کار برایشان اندک است.

با این حال نادیا امیدوار به یافتن کار است. او  ایران را دوست دارد : "راستش هیچ وقت فکر نکردم در چه کشوری زندگی کنم.  فقط دوست دارم جایی باشم که اطرافم اتفاقاتی مثبت و دوست داشتنی  بیفتد. هیچگاه در ایران احساس بیگانگی نکرده ام و می خواهم زندگی ام را تغییر دهم."

با اینکه سیاست دولت ایران در سال های اخیر بازگرداندن مهاجران افغان به کشورشان است اما این اتفاق برای زنان تبعات سخت تری نسبت به مردان دارد چرا که به گفته بسیاری از جامعه شناسان تغییرات بسیاری در جامعه مهاجران افغان به ویژه زنان رخ داده است. ارزش های سنتی خانواده مردسالار در میانشان رنگ باخته و برای زنان افغانی بسیار مشکل است به جامعه ای برگردند که زن در آن از حق زیادی برای تصمیم گیری برخوردار نیست.

در زمان جنگ بسیاری از مهاجران به پاکستان پناه بردند اما وابستگی و تعلق خاطر مهاجران افغان به پاکستان بسیار کمتر از ایران است چرا که در پاکستان اردوگاه های خاص و جدا از جامعه برای افغان ها تدارک دیده شد و مهاجران جز راه و رسم خود شیوۀ دیگری را تجربه نکردند.

اما مهاجران به ایران در شهرهای مختلف میان مردم پراکنده شدند و "این سکونت در میان ایرانیان، اختلاط فرهنگی را به طور خواسته یا اجباری در بسیاری از آداب و رسوم و حتا پوشش ظاهری مهاجران ایجاد کرده است."

این اختلاط فرهنگی علاوه بر اینکه وضعیت افغان ها به ویژه زنان و دختران را بهبود بخشیده باعث شده است علاقه به اقامت همیشگی افغان ها در ایران افزایش یابد و حتی مهاجرانی که متاثر از فرهنگ ایران به کشور خود باز می گردند شرایط بهتری را برای خود و اطرافیانشان رقم زنند.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنيد.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب