ايران بزرگترين توليدکننده فرش دستباف جهان است. اما در سال های گذشته رقبا بخشی از بازار ايران را در اختيار گرفته و درآمدهای اين کشور از محل صادرات فرش در حال کاهش است.

بر اساس آمارهای رسمی درآمد حاصل از فرش ايران در ده سال گذشته به کمتر از نصف کاهش يافته و از حدود يک ميليارد دلار به کمتر از ۵۰۰ ميليون دلار رسيده است.

بر اساس آمارهای رسمی، صادرات فرش از ۵۳۷ ميليون دلار در سال ۲۰۰۳ به حدود ۴۴۷ ميليون دلار در سال ۲۰۰۵ کاهش يافته و گزارش ها نشان می دهد که روند کاهش صادرات در سال ۲۰۰۶ نيز ادامه يافته است.

اين در حالی است که فرش دستباف ايران تا پيش از انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹، حدود ۵۵   درصد بازار تجارت جهانی اين کالا را در اختيار داشت اما اکنون اين رقم به کمتر از ۳۰ درصد رسيده است.

با وجود اين ايران همچنان در بازار جهانی فرش در مقام نخست قرار دارد.

گرانی مواد اوليه، دستمزد بالا و کاهش کيفيت توليد از مهمترين عوامل کاهش صادرات فرش دستباف است. افت کيفيت فرش ايرانی در سال های گذشته يکی از عمده ترين دلايل از دست رفتن بازار جهانی اين کالاست.

فرش دستباف به سه دسته ابريشمی، پشمی و مخلوطی از پشم و ابريشم تقسيم می شود. معمولا در تار و پود فرش مقداری نخ پنبه ای نيز استفاده می شود. بخش عمده فرش های دستباف ايران پشمی هستند. 

بخشی از مشکلات صنعت فرش ايران به تهيه پشم برمی‌گردد. بيش از ۶۰ ميليون رأس دام در ايران وجود دارد اما بخش عمده‌ای از پشم مورد نياز در قاليبافی از خارج وارد می‌شود. بالا بودن قيمت گوشت در ايران و تفاوت آن با قيمت پشم سبب شده است تا سرمايه‌گذاران تمايلی به توليد پشم در ايران نداشته باشند. 

کمبود سرمايه مشکل اصلی بافندگان فرش است. اين گروه از محروم ترين افراد کشور به حساب می آيند و زندگی آنها به درآمد فرش وابسته است.

فرش ايرانی معمولا به صورت خانگی و در کارگاه های کوچک بافته می شود و زنان بيشترين جمعيت شاغل در اين صنعت را تشکيل می دهند. بافندگان فرش معمولا روستائيان هستند. حدود دو ميليون نفر از راه فرش مخارج زندگی خود را تامين می‌کنند که يک ميليون و دويست‌هزار نفر آنها بافنده فرش هستند. کمتر فروش رفتن فرش زندگی اينان را دشوار کرده است.

در مقابل رقبای ايران مجتمع های بزرگ راه اندازی کرده اند و فرش را به صورت صنعتی و انبوه توليد می کنند. به همين دليل هزينۀ توليد آنها پايين می آيد و گفته می شود نصف هزينه توليد فرش در ايران است. علاوه بر اين، معمولا کنترل و نظارت کافی بر روی توليد خانگی وجود ندارد و همين مسئله باعث افت کيفيت فرش های توليدی شده است.

بی توجهی به تنوع رنگ، طرح و بی توجهی به تقاضاهای بازار و نبود تبليغات کافی نيز تاثير قابل ملاحظه ای در کاهش تقاضا برای فرش ايرانی گذاشته است. به عقيده کارشناسان، توليد بی رويه فرش ماشينی نيز يکی از عوامل تاثير گذار بر بازار فرش دستباف است. توليد سرانه فرش ماشينی در ايران سالانه دو متر مربع است که گفته می شود مازاد بر نياز داخلی است.

اما مهمترين مشکل صنعت فرش دستباف استفاده از مواد اولیۀ نامرغوب از سوی بافندگان فرش است که بازار جهانی فرش ايران را در مخاطره قرار داده و باعث شده تا رقبای فرش ايرانی سهم بيشتری در بازار تجارت جهانی به دست آورند.

کشورهای پاکستان، هند، چين و ترکيه در سال های گذشته با توليد فرش هايی با طرح ايرانی به قيمت بسيار کمتر و با کيفيت بهتر بخشی از سهم ايران را از آن خود کرده اند.

امريکا، آلمان، ايتاليا، بريتانيا، فرانسه، کشورهای حاشیۀ خليج فارس و ژاپن مهمترين خريداران فرش ايران هستند. 

اخيرا مرکز ملی فرش ايران برای بازاريابی و معرفی فرش ايرانی از ۱۵ کارگردان سرشناس خواسته تا در ساخت فيلم های کوتاه پنج دقيقه ای مشارکت کنند. 

بهرام بيضايی، عباس کيا رستمی، داريوش مهرجويی، ابراهيم حاتمی کيا، مجيد مجيدی، کمال تبريزی، رخشان بنی اعتماد، ناصر تقوايی، خسرو سينايی، نورالدين زرين کلک، مسعود جعفری جوزانی، سيف الله داد، مجتبی راعی، رضا هنرمند و بهروز افخمی کارگردان های دعوت شده برای ساخت فيلم در باره فرش ايرانی هستند.

هدف از ساخت اين فيلم های کوتاه، ارتقا جايگاه فرش در سطح ملی و بين المللی، توسعۀ فرهنگ استفاده از فرش دستباف در داخل و خارج، آشنايی بازارهای هدف با زوايای مختلف فرش دستباف ايران و توليد ثروت برای کليه دست اندارکاران فرش اعلام شده است.

مسئولان صنعت فرش دستباف در ايران می گويند مطالعات نشان داده که بازارهای هدف از وضعيت فرش ايران اطلاعات کافی ندارند برای همين قرار است اين فيلم ها برای تبليغات فرش در رسانه های داخلی و خارجی و در جشنواره ها به نمايش گذاشته شود.

مقامات دولتی اميدوارند هنر کارگردان های سرشناس به ياری صنعت فرش دستباف بيايد و فيلم های آنها به گسترش صادرات فرش کمک کند بلکه به اين طريق بخشی از اعتبار از دست رفته فرش ايرانی برگردد. 

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب