سلمان مجد

همیشه بی‌توجه از کنار باغ کیو (Kew Gardens) می‌گذشتم و با خودم می‌گفتم، خب این هم یک پارک دیگر است در لندن که نزدیک به نیمی از مساحت آن پارک و گل‌گشت و فضای سبز است. اما دیوارهای بلند و قدیمی و طولانی این باغ و راهرو‌های همیشه شلوغش، کنجکاوی من را تحریک می‌کرد. تا این که یک روز تابلوی دویست و پنجاهمین سالگرد گشایشش را دیدم و آن موقع بود که تصمیم گرفتم به تارنمای رسمی‌اش سر بزنم و بیشتر راجع به این باغ وسیع آگاهی یابم و حتا بلیت ورودی سیزده پوندی‌اش من را منصرف نکرد.

وقتی فهمیدم مساحت باغ ۱۲۰ هکتار است، دوربین عکاسی‌ام را برداشتم و خودم را برای یک پیاده‌روی مفصل آماده کردم و یک روز برایش در نظر گرفتم (که در نهایت تا سه روز به درازا کشید).

جزوه و نقشه را همراه با بلیت می‌دادند. البته راهنما هم برای بازدید کننده‌ها بود، اما من این جسارت را کردم و با استفاده از نقشه به سیاحت در بزرگترین باغ لندن پرداختم.

اولین چیزی که نظر من را جلب کرد، تنوع و تعداد زیاد بازدیدکننده‌ها بود؛ از هر ملیتی، پیر، جوان، حتا بچه‌های کوچک که برای آموزش به اینجا آورده شده بودند یا کسانی که با صندلی چرخ‌دار میان بخش‌های باغ هدایت می‌شدند‌.

آرامش و سکوت اینجا در کنار آواز دل‌نشین پرنده‌ها، به دور از سر و صدای ماشین‌ها و شلوغی شهر، باعث می‌شد فراموش کنی که وسط یکی از شلوغ‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهرهای دنیا هستی. در گوشه و کنار این باغ زیبا به جای نگهبان و پلیس، باغبان‌ها را می‌دیدم که درخت‌ها و گل‌ها را مثل بچه‌های کوچک خشک و تر می‌کردند و انگار با آنها حرف می‌زدند. اصلاً کسی کاری به کارت نداشت و انگار خبری از دوربین‌های مداربسته نبود که بیرون از باغ قدم به قدم آدم را کنترل می‌کنند.

تابلوها کاملاً گویا و حاوی تذکرات حفاظتی برای امنیت گیاهان بود و انگار هر کسی به تنهایی احساس مسئولیت می‌کرد و در نگهداری از این موجودات بی‌زبان همکاری می‌کرد. به هر درخت و گلی که می‌رسیدم، اطلاعات مربوط به آن را کنارش داشت؛ یک چیزی مثل شناسنامه! این اطلاعات نشان می‌داد که این گیاه‌ها از گوشه و کنار دنیا به اینجا آورده شدند و گویی قرار است که خانواده‌های گیاهی کرۀ زمین همین جا کنار هم جمع و نگهداری بشوند. مهمتر این که خیلی از گونه‌هایی که در زادگاهشان منقرض شده‌اند، اینجا همچنان محفوظ اند و سالانه ۴۰۰۰ گونه از نابودی نجات پیدا می‌کنند. در هرباريوم يا گياهستان اين باغ حدود هفت میلیون نمونه از گیاهان خشک شده وجود دارد. باغ کيو با بيش از سی هزار گونۀ گياهان زنده، بزرگ ترين مجموعۀ گياهی جهان محسوب می شود.

وقتی فهمیدم که فقط ۲۲۰ دانشمند گیاه‌شناس برای این پروژه بزرگ کار می‌کنند و حدود ۵۰۰ نفر، از کارگردان سینما گرفته تا استاد دانشگاه، دانشجو، حسابدار و خلاصه هر کسی که به طبیعت علاقه داشته، به طور داوطلبانه به آنها کمک می‌کنند، مشتاق‌تر شدم که بقیۀ باغ را هم ببینم.

گلخانه‌های شیشه‌ای بسیار زیبا و پیشرفته که حدود ۱.۵ هکتار فضا را در سرتاسر باغ پوشش داده‌اند، مساعدترین بستر را برای هر نوع گیاهی در هر شرایط اقلیمی فراهم کرده‌اند و دیگر اصلاً مهم نیست که هوای بیرون سرد است یا گرم، خشک است یا مرطوب؛ چراکه ۲۴ ساعته و بطور خودکار با رايانه کنترل می‌شوند.

هر چند قدم صندلی برای بازدید‌کننده‌ها پیش‌بینی شده تا اگر احساس خستگی کردید، دمی بنشینید. خیلی‌ها زیر سایۀ درخت‌ها (یا زیر آفتاب)، کنار مرغابی‌ها، در مجاورت دریاچه، در آرامش کامل کتاب می‌خواندند و یا نفسی تازه می‌کردند. و البته، جوان‌ترها روی چمن‌های سبز و تازه دراز کشیده بودند و بچه‌ها هم در این بین می‌دویدند. و در واقع اسباب آرامشی بهشتی هم برای گردشگران، و هم برای دوستاران طبیعت و زیبایی فراهم بود.

باغ گیاه‌شناختی سلطنتی کیو در لندن از قدیمی‌ترین و معروفترین باغ‌های بوتانیک یا گیاه‌شناختی است که بزرگترین مجموعۀ گیاهی جهان را دربر دارد. باغ گیاه‌شناختی به مکانی گفته می‌شود که در آن از گیاهان مختلف به طور طبیعی نگهداری می‌کنند؛ یعنی یک مجموعۀ زنده از گیاهان. تحقیقات گیاه‌شناختی و طرح‌های مختلف در حفظ و نگهداری گونه‌های مختلف گیاهی یکی از اهداف بنای این مجموعه است.

از آنجا که برای سالها مالکیت این باغ بزرگ به دست اعضای خانواده سلطنتی بریتانیا بود، این باغ را سلطنتی می‌نامند. پادشاه جرج دوم و ملکه کارولین در املاک ریچموند  زندگی می‌کردند و فرزندشان پرنس فردریک، املاک کیو را در همسایگی آنها در سال‌های ۱۷۳۰ اجاره کرد. پس از مرگ فردریک در ۱۷۵۱ بیوۀ او اگوستا در املاک کیو کار یک باغ گیاهی کوچکی را شروع کرد. در سال ۱۷۶۰ املاک ریچموند و در سال ۱۷۷۲ املاک کیو به جرج سوم به ارث رسیدند.

زیر نظر جرج سوم و یا به احتمال بیشتر، به وسیلۀ دستیار غیررسمی وی جوزف بانکس، باغ کیو شکوفاتر شد. بانکس گردآورنده‌های گیاهی را به تمام نقاط دنیا فرستاد، تا نمونه‌های گیاهی جالب، غیر معمول و نادر را جمع‌آوری کنند. به وسیلۀ بانکس باغ کیو تبدیل به مخزنی از گونه‌های گیاهی دنیا و یک مرکز تحقیقات گیاهی شد. پس از فوت بانکس و جرج سوم در سال ۱۸۲۰، باغ رو به ویرانی نهاد. این باغ‌ برای چند سالی پژمرده بود، تا اینکه در سال ۱۸۴۰ به دولت واگذار شد. خانوادۀ سلطنتی مقداری از زمین‌های اطراف را نیز اهدا کرد و مساحت باغ به ۲۰۰ جریب (حدود ۸۰ هکتار) رسید. در سوم ژوئیه ۲۰۰۳ باغ‌های گیاه‌شناختی سلطنتی کیو به طور رسمی توسط یونسکو در فهرست میراث فرهنگی جهان ثبت شد.

باغ سلطنتی کیو در طول تاریخ کمک  بسیار مهمی در جهت افزایش قلمرو گیاهان و حفظ گیاهان معروض به خطر نابودی انجام داده‌است. با توجه به مجموعه‌های گیاهی زنده و خشک شده، محصولات گیاهی و اطلاعات گیاهی، این باغ یک دایرةالمعارف تمام‌عیار فیزیکی دربارۀ نباتات است.

در گزارش مصور حاضر به دیدن بخش‌هایی از باغ کیو می‌رویم و در نماهنگ این صفحه هم نمونه‌هایی دیگر از گیاهان متنوع این باغ را می‌بینید.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب