در یکی از شب های سرد زمستانی سال گذشته به دعوت کیومرث درم بخش به دیدن سیرک ایران ایتالیا رفتم که مدتی است به تهران آمده. بعد از انقلاب ۵۷ این اولین سیرک بزرگ در ایران است. سیرکی که بیش از ۶۰ هنرمند از کشورهایی مثل ایتالیا، رومانی و پرتغال در آن برنامه اجرا می کنند. برای ما که سال ها از دیدن چنین برنامه هایی محروم بودیم دیدن این سیرک خالی از لطف نبود.
در بین راه آقای درم بخش از پهلوانی به نام خلیل عقاب که مدیر سیرک است می گفت و البته از کارهای نمایشی و عجیب و غریب او در گذشته. هر چه درم بخش بیشتر می گفت من به دیدن او مشتاق تر می شدم.
به سیرک که رسیدیم به دیدن این پهلوان رفتیم. پیرمردی با ریش های بلند سفید اما قامتی تنومند واستوار و با وجودی که سال ها از ایران دور بوده همچنان با لهجه غلیظ شیرازی صحبت می کرد.
وقتی از او پرسیدم پهلوان اهل شیرازی؟ گفت: "بله. با وجودی که مدت ها خارج از ایران زندگی کردم اما همیشه دلم برای شیراز و محله های قدیمی اش می تپد."
مى گفت: "سال ها بود که تصمیم داشتم این سیرک را به ایران بیاورم تا بالاخره موفق شدم اما هنوز بزرگ ترین آرزویم بردن اين سیرک به شیراز است."
آرام آرام به زمان شروع برنامه های سیرک نزدیک شدیم. او از ما جدا شد و به دفتر کارش رفت. از همان لحظه فکر ساخت گزارشى از كار و زندگى او در ذهنم نقش بست.
"خلیل عقاب در سال ۱۳۰۳ در شیراز به دنیا آمد. از كودكى علاقه زیادی به ورزش باستانی داشت. چهارده ساله بود که کار جدی ورزش باستانی را شروع کرد و از همان زمان میلی را که دیگران به سختی بلند می کردند به راحتی بالا می انداخت اما در سن سی سالگی بود که به پختگی لازم رسید. در این سن بود که وزنه ای ۴۵۰ کیلویی را با دندان بلند کرد. این رکورد در کتاب رکوردها (موسوم به کتاب گینس) ثبت شده است."
خلیل عقاب بین سال های ۱۳۳۰ تا ۱۳۵۰ به بسیاری از شهرهای ایران سفر کرد و نمایش های خود را به اجرا گذاشت. بلند کردن وزنه های بسیار سنگین، خوابیدن زیر کامیون و اتوبوس، و خم کردن تیرآهن.
به گفته مجرى برنامه او اولین برگزار كننده نمايش هاى پهلوانی با بلیط فروشی بود و نيز اولین کسی بود که از هندوستان، شیر و خرس به ایران آورد و آنها را تربیت كرد و روی صحنه برد. بعد از آن بسیاری از کارگردانان بزرگ سینما از اوخواستند که در سینما و تلویزیون به اجرای برنامه بپردازد.
خليل عقاب در سال ۱۳۵۰ ایران را ترک کرد و به دعوت سیرک فاست به ایرلند سفر کرد. سپس به سیرک جری کاتل انگلیس رفت در این سیرک بود که موفق به بلند کردن فیل ۱۴۰۸ کیلویی شد. او در این مورد می گوید:"آن زمان ۵۰ ساله بودم و در مدت چهارسالی که در انگلستان اقامت داشتم شبی دو بار این فیل را بلند می کردم."
بعد از انگلستان به سیرک دریکس تون ایتالیا رفت و طی این سال ها در بیش از ۳۷ کشور جهان به اجرای نمایش های پهلوانی پرداخت.
خلیل عقاب می گوید:" به بسیاری از کشورهای دنیا سفر کردم اما در بین تمام این کشورها درایتالیا به سیرک اهمیت خاصی می دهند. در این کشور ۶۴ میلیونی حداقل ۲۵ سیرک بزرگ وجود دارد و مردم ايتاليا توجه خاصی به این هنر دارند."
شاید به همین دلیل بود که سال ها در کنار سیرک دریکس تون ایتالیا ماند و به کشورهای مختلف سفر کرد و بالاخره هم موفق شد آن را به ایران بیاورد.
kheli mamnon ke halo hayae ma irani haro avaz kardin
:*
خلیل عقاب را دوست دارم بخاطر افتادگی و خاکی بودنش. از پدرم در مورد خوبیهای او زیاد شنیده بودم با دیدنش در پارک ارم بیشتر به او علاقه مند شدم.
تقابل ورزش باستانی ما با ورزش غربی بادی بيلدينگ (بدنسازی) واقعأ در منش پهلوان خليل عقاب و بدنسازانی كه ورزش رو فقط برای زيبايی ظاهری و تن پروری جهت گردن كشی ميخواهند كاملأ مشهود است. كاش قدرتی داشتم كه آباد ميكردم به عشق. ياد پهلوانانی چو تختی و پوريای ولی زنده باد.
شوکا جان نظرم از آنجا جلب شد که نام فامیلت با مال من یکی است. اما آزارحیوانات تفریح نیست. غمگین شدم.
آيا از بلاهائي كه سر حيوانات بي زبان مياورند تا براي شما رقص و پايكوبي كنند و باعث تفريح شما شوند خبر داريد. اين سيرك را هيچ جاي دنيا راه نميدهند و مردم كشورهاي متمدن از زجر و شكنجه حيوانات بيزارند براي همين هم اينها كه قرار بود فقط 2 ماه بمانند بيش از يكسال است كه ماندگار شده اند.
چه وقت از خواب غفلت بيدار خواهي شد اي انسان خودخواه...
پرسش من این است که چرا ما در ایران هیچ وقت سیرک نداشته ایم تا پهلوان خلیل عقاب مجبور نباشد در خارج کار و زندگی کند؟
i do remember khalil oghab. i was in the army '46-'48 in kermoonshah and sanandaj..
my god. he was yeh pahlevoon. rooh-e- marhoom-e- takhti ro dasht.
god bless you agha khalil
issa-
las vegas