بازار تهران غلغله است. صبح و ظهر و عصر ندارد. خرده فروشان سراسر کشور هر روز از نقاط دور و نزدیک بدان سرریز می کنند. خریداران و خرده فروشان تهرانی خود جمعیت انبوهی را تشکیل می دهند که از جاهای مختلف تهران وارد بازار می شوند.

خریداران که با وسایل نقلیۀ - بیشتر - عمومی خود را به ناحیۀ بازار رسانده اند، در خیابان بوذرجمهری از تقاطع ابوسیعد گرفته تا میدان ارگ و سر ناصرخسرو پیاده راهی بازار می شوند. همۀ آنها عجله دارند. کسب و کار در میان است. تند می روند اما این شتاب ورزیدن کاری از پیش نمی برد. به محض رسیدن به دهنۀ بازار – هر جا و هر دهنه که باشد - با جمعیت انبوهی برخورد می کنند که در راسته ها در حرکت اند.

گروهی می روند، گروهی می آیند. راسته ها عریض نیست، متعلق به زمان های دور است، حتا برای یک دهم جمعیتی که امروز وارد آن می شود – یک میلیون نفر – جا ندارد و این آهنگ رفتن را کند می کند.

در این میان باربرانی که چرخ دستی های خود را وسط جمعیت، در سربالائی ها به زور هل می دهند یا در سرازیری ها به زور ترمز می کنند، سرعت شتاب زدگان را باز هم می گیرد.

بعضی غر می زنند که این فضای تنگ جای چرخ نیست. راست می گویند. چرخ ها بخصوص وقتی دو تای آنها – یکی در حال رفتن و دیگری در حال آمدن– ا ز کنار هم عبور می کنند، تمام عرض راسته را می گیرند و جایی برای پیادگان نمی گذارند.

بازار تهران یک بنای قدیمی است. یادگار دوران قاجار است. لابد تهران از وقتی پایتخت شد بازارش بزرگ شد و اهمیت یافت. دست کم ناصرالدین شاه و سوگلی اش انیس الدوله و صدر اعظم با ابهتش امیرکبیر در تکمیل آن نقش داشته اند.

سراهای موسوم به انیس الدوله و امیرکبیر هنوز هم از سراهای معروف تهران است. این بازار با این مشخصات قلب تپنده اقتصاد کشور است. بیشتر خرید و فروش های روزانه ایران در آن انجام می گیرد و بیشترین پول در آنجا مبادله می شود.  

ساخت های قدیمی بافت کهن دارند. بافت های کهن و سنتی، در هم تنیده اند. راسته بازار ناگهان با چند پله به یک سرا و بعد به سرایی دیگر منشعب می شود. سراى نیز گاه چند طبقه است، و مثل سرای قالی فروشان زیر زمین، هم کف و طبقات بالا دارد، اما راهی جز راه پله ندارد.

حجره ها نه فقط در راسته بازار که بیشتر در همین سراها و زیر زمین ها جای دارند. حجره ها انباشته از کالاست تاخریداران یعنی همان خرده فروشان شهری و شهرستانی که ما وارد مغازه شان می شویم و چیز می خریم، جنس را ببینند و بخرند.

کالا که از کارخانه بار می شود، شب هنگام یا کله سحر به وسیله کامیون ها و وانت ها راهی بازار می شود، به وسیله باربران تخلیه می شود و درون سرای ها و حجره جای می گیرد.

باربری کار مهم بازار است و باربران عضو منفصل بازارند و در عین حال قشر بی چیز و ندار و زحمت کش آن.  پیشترها زمانی که هنوز چرخ دستی باب نبود، تمام بار بر پشت باربرانی حمل می شد که به حمال معروف اند.

از بیست سی سال قبل چرخ دستی ها جای باربران را گرفته اند اما نتوانسته اند بکلی آنان را از بازار برانند. بافت بازار اجازه نمی دهد. راه پله ها، زیر زمین ها، کوچه های باریک و فضاهای تنگ و ترش زیاد و توجیه کنندۀ حضور همیشگی حمالان در بازار است.

حمال ها بیشتر افراد سالخورده ای هستند که از دیرباز به این کار مشغول بوده اند. جوان ها تاب این کارها را نمی آورند. اگر کار کنند با همان چرخ دستی ها کار می کنند. این سالخوردگان اند که به آن نوع کارها عادت کرده اند و نان خود را از کد یمین و عرق جبین در می آورند.   

باربرها بخصوص همین حمالان، امین تجارند. تاجران خوب آنها را می شناسند. به جزئیات زندگی آنها وقوف و به شرافت آنها اعتماد دارند. "عدل" ها را -که کالای بسته بندی شده و آمادۀ حمل است و گاه میلیون ها می ارزد تحویل آنها می دهند تا به مقصد برسانند.

مقصد شرکت های باربری و حمل و نقل است که کالا را به نقاط دور و نزدیک می برند. حمالان عدل ها را به پشت می کشند و به شرکت های باربری می رسانند و رسید می گیرند و تحویل تاجر می دهند.  

زندگی آنها در بازار خلاصه می شود، در همان کالاها و جنس ها خلاصه می شود، در معاشرت با بازاری ها خلاصه می شود؛ آفتاب نمی بینند، باران نمی خورند چون صبح زودتر از همه، وقتی بازار در چرت صبحگاهی  خود خمیازه می کشد می آیند و شب دیرتر از همه، وقتی بازار خسته و وارفته در خواب می رود، می روند. زندگی آنها یعنی همین بازار.

  برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنيد

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب