گيوه، پای افزار تابستانی ایرانیان، نوعی کفش نرم، سبک، خنک و ارزان قیمت است که رویۀ آن از نخ پنبه ای تابیده و زیر آن از چرم و لته و لاستیک  است و با دست ساخته می شود.

گیوه تا دورۀ صفویان کفش عموم مردم ایران بوده است. بنا به نوشتۀ سیاحان که پایشان بیشتر از این دوره به ایران بازشده، طبقات بالای جامعه کفش های تماماً چرمی و عموم مردم گیوه می پوشیدند.

در اصفهان بازار گیوه فروشان بازار معروفی بوده که در حوالی بازار علیقلی خان واقع بوده است. چنانکه در شیراز در همان دوره بازار گیوه فروشان شهرت داشته که لابد همان گیوه های تولید آباده را عرضه می کرده است که از بین شهرهای جنوب ایران بیشتر از همه شهرت دارد

از معروف ترین گیوه های ایران نوعی گیوه است که به ملکی شهرت دارد. گیوه ملکی گیوه ای با رویه نفیس و گران قیمت است که بیشتر در داخل خانه ها پوشیده می شده و هنوز نیز گاهی پوشیده می شود و به آن گیوه روفرشی هم مى گويند. گیوه آجیده نوع ديگرى از گیوه است که رویه ای درشت باف دارد و خنک تر از دیگر گیوه ها به نظر می آید.

فرایند تولید گیوه شامل سه بخش مهم و اساسی است: بخش اول گیوه چینی یا رویه بافی است که اغلب توسط زنان از نخ هایی همچون ابریشم و نخ های تک لایه یا چند لایه پنبه ای بافته می شود.

مرحله دوم، تخت کشی یا ساخت کف گیوه است که با توجه به مواد به كار رفته در کف، نوع و قیمت آن تغییر می کند.

در بهترین و مرغوب ترین نوع این پای افزار تکه پارچه های پنبه ای کهنه و غیرقابل مصرف به صورت رشته های دراز به عرض حدود یک سانتیمتر بریده شده و کنار هم قرار می گیرد و با چسب مخصوص به وسیله ابزاری که مشته نام دارد کوبیده می شود. این کار در سه لایه انجام می شود و پس از فشرده شدن به شکل کف گیوه در آمده و آماده استفاده می شود.

نوع دوم، گیوه هایی با کف چرم است که در ساخت آن از زائده هاى پوست گاو وحيوانات ديگر استفاده می کنند.

سومین نوع، كه در واقع نازل ترين نوع محسوب مى شود گيوه‌هايى با کف لاستیکی است که امروزه به علت ارزانی، مصرف آن  میان گروه های کم در آمد رواج بیشتری دارد.  برای ساخت کف این گیوه عموما از لاستیک های غیر قابل مصرف اتومبیل ها استفاده می کنند .

و بالاخره مرحله سوم توليد گيوه، مونتاژ رویه و تخته بر روی هم است که توسط استاد کاران گیوه دوز انجام می شود.

در حال حاضر در بسیاری از نقاط ایران از جمله آباده ، كازرون، بهبهان، دزفول ، مهريز، تفت و بخش هایی از استانهای اصفهان، چهارمحال و بختیاری، مركزی ، كرمانشاه ، کردستان و... انواع مختلف گیوه به عنوان یکی از صنایع دستی مهم این مناطق  تولید می شود.

در بروجرد هنوز بخشی از بازار که به بازار جوراب باف ها معروف است به تولید و عرضه نوعی گیوه نرم اختصاص دارد. گیوه خرم آبادی و گیوه کرمانشاهی هنوز نام هایی هستند که شنیده می شوند و گیوه قزوین همچنان شهرت دارد.

امروزه کفش های ماشینی از رونق گیوه کاسته  ودیگر این پا افزار سنتی در رده کفش های معمول ایرانیان حتی در روستاها نیست. گیوه که برای  تابستان و روزهای آفتابی است طبعا  به علت رویۀ نخی اش در زمستان یا روزهای بارانی پوشیدنی نیست.

در مجموع اگر چه گیوه کم پوشیده می شود، اما مسافران هنوز آن را به عنوان سوغات می خرند و گاهی هم آن را به مثابه زینت به دیوار می آویزند.

مديا مصور در گفتگو با يک هنرمند گيوه دوز آباده اى يک گزارش تصويرى در اين باره فراهم کرده که در اين صفحه مى بينيد.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب