زنان ايرانی که می کوشند در پهنه های نوينی گام بردارند،  اکنون به زمينه نگارگری و تزيين کتاب هم  وارد شده اند. برگزاری نمايشگاه نگارگران جوان در موزه نگارستان در مجموعه فرهنگی تاريخی سعد آباد در تهران نشانی از اين تلاش است. در اين نمايشگاه  کارهای چهار زن هنرمند به نامهای لوزا شريف، سونا خليل زاده، سحر سيد نژاد،  و مهری فيناستيان را به نمايش گذاشته اند.

برای ايرانيان هنر نفاشی و مينياتور و تزيين کتاب، هنری است بومی و بسياری پيشينيه آن را به نقاشيها و نگارگريهای مانی در کتاب ارژنگ دراوائل قرن سوم ميلادی می رسانند.

گرچه با آمدن اسلام به ايران، هنرهای تصويرگری و مجسمه سازی از بين رفت، اما جلوه های هنر نقاشی در آرايش کتابها و خطاطيها در متون ايرانی و اسلامی خود را نشان داد و ايرانيان کوشيدند بار ديگر هنرهای ملی خود را زنده کنند. هنر تذهيب و آرايش کتابها با سبک و شيوه های گوناگون نماينده هنر ايرانی در عصرهای گوناگون شد. در قرن چهارم سادگی تذهيب نمايان است و در قرن پنجم و ششم متانت و انسجام در تذهيبها وارد شد. قرن هشتم نمايشگر قدرت و شکوه هنری است. در قرن دهم ظرافت هنری همراه با تجمل و تزيين وارد نگارگری می شود.

با آمدن صنعت چاپ، تزيين کتاب از رونق افتاد و نگارگری و مينياتورها به حاشيه ديوانهای شعر و برخی از کتابها رانده شد.

سيد محمود افتخاری در کتاب "نگارگری ايران" می نويسد: "نزديک به يک قرن است که هنرشناسان غربی واژه مينياتور را برای توصيف نگاره های پر رمز راز و دل فريب موجود در نسخه های خطی، مرقعات و ديگر آثار مصور ايرانی مصطلح کرده اند و به فرهنگ لغات ما راه يافته است. محافل هنری آن را به صورت گسترده ای در گفته ها و نوشته های خود به کار گرفته اند."

اما سازمان دهندگان نمايشگاه نگارگری در موزه نگارستان ترجيح داده اند اين هنر را همانا "نگارگری" بنامند، چون به گفته آنها، نگارگری يک هنر سنتی ايرانی است که از دوران ساسانيان و از کتاب ارژنگ مانی به ما رسيده است.

لوزا شريف، يکی از چهار هنرمندی که در اين نمايشگاه آثارشان را به نمايش گذاشته اند، می گويد: با ظهور اسلام نگارگری متوقف شد و پس از مدتی دوباره رواج پيدا کرد. حالا اين هنر خيلی کمرنگ شده و هدف سازمان دهندگان اين نمايشگاه دوباره پررنگ کردن آن و ترويج نگارگری است.

در اين نمايشگاه می توان نمونه هايی را از تذهيب و تشعير ديد که در آنها از تصاوير پرنده ها و جانوران افسانه ای استفاده شده است.  معمولا، تذهيب و تشعير برای آرايش حواشی نگاره ها و جلد و صفحات کتاب به کار می رود.

نگارگران برای انجام يک قطعه تذهيب معمولا پاره ای از طرحشان را روی يک کاغذ پوستی ترسيم می کنند، سپس آن طرح را روی يک مقوا منتقل می کنند، تا با استفاده از مرکب قهوه ای يا آبرنگ تصوير را زنده تر کنند. بعد از آن گل ها با رنگ های آبی و صورتی و سبز و نارنجی کمرنگ منقش می شود و در پی آن رنگ طلايی به کار می رود. و اما مهمترين بخش کار نگارگری همانی است که در مراحل پايانی انجام می شود: قلمگيری سياه که هر چه ظريفتر باشد، ارزش کار بيشتر است. پردازش يک نگاره مذهب با آبرنگ انجام می گيرد.

در هر حال نگارگران و نقاشان مينياتور بيشتر مردان بوده اند. اکنون چند تن از زنان ايرانی در اين پهنه هم مردان را به چالش کشيده اند و نمايشگاهی از کارهای خود را در موزه نگارستان در مجموعه هنری سعدآباد به نمايش گذاشته اند.  اين نمايشگاه  از ۲۹ تير تا ۴ مرداد ماه ادامه دارد.

شوکا صحرايی در گزارش مصور بالا با اين هنرمندان جوان گفتگو کرده است.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب