در ایران هیچ آماری از زنان و مردان و کودکانی که گوشۀ خیابان‌ها و سر چهارراه‌ها و در دالان‌های پرپیچ و خم و قطارهای شلوغ مترو دست‌فروشی می‌کنند، وجود ندارد. پیله وری و دست‌فروشی در ایران سنت دیرینه دارد. امروزه، دست‌فروشی به  پدیده‌ای عادی در تمام شهرهای ایران تبدیل شده‌است، هر چند که در بعضی از شهرها، نحوه حضور دست‌فروشان تغییر کرده‌است. بعضی از دست‌فروشان تهرانی شب‌هنگام، بعد از تعطیلی مغازه‌ها ترجیح می‌دهند در خیابان راه بروند ومشتری پیدا کنند. البته، هنوز هم در برخی از نقاط شهر بساط دست‌فروشان پهن است؛ لباس می‌فروشند یا اسباب‌بازی یا خوراکی یا فیلم‌های روز هالیوودی و حتا گوشی و سیم کارت تلفن همراه.

دست‌فروشان بسته به نوع کالا و وسایل نقلیه، در محدوده‌ای خاص کار می‌کنند. مثلاً در محدودۀ بازار بزرگ یا میدان‌های اصلی شهر هر نقطه ازپیاده‌رو به یک دست‌فروش اختصاص دارد و بقیه اجازه ندارند در حریم آنها کاسبی کنند. حضور زنان دست‌فروش در میان بازار غیررسمی کسب و کار و خرده‌فروشی ایران نیز پدیده‌ای تقریباً نوظهور است. زنان دست‌فروش معمولاً سر چهارراه‌ها گل و قاب و دستمال می‌فروشند یا در واگن‌های ویژۀ زنان در مترو.

همیشه تعدادی از دست‌فروشان کودکان هستند؛ آنها گل می‌فروشند یا فال یا اسباب‌بازی و خوراکی. یکی از پسربچه‌هایی که  در مترو دست‌فروشی می‌کند، می‌گوید: "هوا در مترو گرم است و زمستان‌ها برای کار جای بهتری است."

سر چهارراه‌های شلوغ تهران همیشه تعدادی دست‌فروش ایستاده‌اند، تا از راهبندان‌‌های طولانی برای فروش کالاهای خود استفاده کنند. معمولاً کنار شیشۀ خودروها می‌ایستند و دسته‌گل، دستمال یزدی یا لوح فشرده (سی‌دی) می‌فروشند.

اعمالی چون دست‌فروشی  و دیگر مشاغل کاذب در تهران غیر قانونی است، اما در واقعیت نمی‌توان از فعالیت این بخش از اقتصاد غیر رسمی ایران جلوگیری کرد. معیشت بسیاری از افراد جامعه وابسته به این گونه مشاغل است و تا ایجاد شغل واقعی برای این گروه  چاره‌ای جز پذیرفتن این گروه نیست .

نرخ بالای بیکاری یکی از دلایل اصلی افزایش مشاغل کاذب، از جمله دست‌فروشی است. بیشتر دست‌فروشان، بی‌سواد یا کم‌سواد هستند، و یا چون تخصصی ندارند برایشان امکان کسب و کار در بازار رسمی نیست. البته، برای برخی نیز شغل دوم است. معمولاً دست‌فروشان ِ شبانه که اجناسشان را در صندوق عقب خودروشان می‌فروشند، جزء دست‌فروشان دو شغله‌اند.

نزدیک ایام نوروز تعداد دست‌فروشان هم بیشتر می‌شود. معمولاً اواخر اسفندماه بیشتر خیابان‌های پررفت و آمد و نزدیک مراکز خرید بساط دست‌فروشی پهن می‌شود و انواع کالاهایی که مورد نیاز خانواده‌هاست، به فروش می‌رسد.

البته اجناس دست‌فروشان، ارزان‌تر از مغازه‌هاست. چون نه سرقلفی و اجاره می‌پردازند و نه مالیات.

طبعا درآمد آنها ثبت نمی‌شود و جزء سرانه درآمد ملی نیز به حساب نمی‌آید. در نمایش تصویری این صفحه، صحنه‌هایی را از دست‌فروشی در تهران می‌بینید.

در این مطلب قطعۀ موسیقی "پیش‌درآمد" از گروه Axiom of Choice به کار رفته‌است.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنيد.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب