شاید کمتر شهری باشد که پس از انقلاب چنین پوست انداخته باشد و از بن زیر و رو شده باشد. این‌همه را سمنانی‌ها ظاهراً مدیون یکی از همشهریان خود، مهندس طاهری، هستند که در سال‌های اول انقلاب مدیر کل صنایع آن شهر بود و بعدها گویا نمایندۀ سمنان در مجلس شورای اسلامی شد. او، زمانی که بسیاری از شهرهای ایران هنوز در خواب ایده‌ها و آرمان‌های انقلابی خود به سر می‌بردند، سرمایه‌داران را به شهر دعوت کرد و امکانات زیادی از زمین و آب و برق و وام کم‌بهره و بی‌بهره در اختیارشان گذاشت، تا سمنان را از خواب قرون بیدار کنند.

شهر که در فاصلۀ دویست کیلومتری تهران واقع بود و آمادگی زیادی برای صنعتی شدن داشت، در عرض مدت کوتاهی به یک قطب بزرگ صنعتی بدل شد و چنان دگرگونی‌های عظیمی به خود دید که امروزش از دیروز بازشناختنی نیست.

در روزگار پیش از انقلاب، هر مسافری که از سمنان می‌گذشت، تنها اثری که از صنعت در آن می‌دید، کارخانۀ سیمانی بود که دود سفیدش از کیلومترها دورتر دیده می‌شد و شهر و اطراف آن را آلوده می‌کرد. اما امروز وقتی طول شهر سمنان را طی می‌کنید تا به دامغان بروید، با یک شهر عظیم صنعتی رو به رو می‌شوید. وقتی به درون شهر گام می‌نهید، همین دگرگونی را در درون شهر نیز می‌بینید. ساختمان‌های بلند و چندطبقه جای بناهای فرسودۀ سابق را گرفته و شهری نو از دل شهر کهن سر برآورده ‌است.

سمنان شهری کهن است، اما در روزگار ما عمدۀ شهرتش به این بود که بر سر راه تهران – مشهد واقع بود. تا روزگار پیش از رضاشاه، این شهر محل تاخت و تاز راهزنان بود. خاطرات دکتر قاسم غنی که خود اهل دامغان بود و برای تحصیل بین تهران و دامغان رفت و آمد می‌کرد، تصویر خوفناکی از هجوم راهزنان به این شهر و اطرافش به دست می‌دهد.

اما از روزگار محمد رضاشاه این شهر تغییرات عمده‌ای به خود دید. نخست به فرمانداری کل و سپس به استانداری بدل شد و شاهرود و دامغان و گرمسار از شهرهای آن به حساب آمدند. امروزه سنگسر که بدل به مهدی‌شهر شده نیز به شهرستان بدل شده و به شهرهای استان سمنان افزوده شده‌است. این مهدی‌شهر که تا زمان انقلاب یک روستا به حساب می‌آمد، امروز بر سر جادۀ خوب و اسفالتۀ سمنان به قائم‌شهر و ساری قرار گرفته و نزدیک‌ترین شهر به کرسی استان سمنان است.

بین مهدی‌شهر و سمنان هم اتوبانی ساخته شده که به اتوبان‌های اروپا و آمریکا شباهت می‌برد و به جرأت می‌توان گفت که بین هیچ شهری در اطراف تهران با پایتخت چنین جاده‌ای وجود ندارد. فاصلۀ سنگسر (مهدی شهر) تا سمنان زیاد نیست و با جادۀ عالی امروز آن بیشتر از ده دقیقه فاصله ندارد و ییلاق کم مانندی برای کویرنشینان سمنان به وجود آورده‌است. عمدۀ شهرت سنگسر هم  شخصی به نام هژبر یزدانی است که در روزگار پهلوی‌ها از چوپانی به سرمایه‌داری رسید، مانند احمد بن عبدالله خجستانی که از سربازی به سرداری. پس از انقلاب او از ایران گریخت و از خود در سنگسر تنها یک ویلا به یادگار گذاشت که امروزه در محوطۀ هتل سنگسر به کاخ هژبر یزدانی معروف است و بدل به جاذبۀ سیاحتی شهر شده‌است.

یک معروفیت دیگر سنگسر به جنبش‌های اجتماعی سدۀ پیش است و در همین سمنان یا سنگسر بود که شاعر معروف، طاهرۀ قرةالعین نقاب از چهره برگرفت و در برخی منابع آمده‌است که این کار او در آن زمان که مردم تاب دیدار زن بی‌حجاب را نداشتند، سبب خودکشی هفت تن شد.

اگرچه سمنان یک شهر کهن است، اما آثار زیادی از روزگار کهن ندارد یا اگر چنین آثاری در زیر زمینش مدفون باشد، هنوز کشف نشده‌است. امروز که وارد شهر می‌شوید، یکی دو مسجد، مهمترین آثار آن را تشکیل می‌دهند و البته، دروازۀ ارگ که دروازۀ ورود به سمنان در روزگار قاجارها بوده‌است. اما همه جا یک علاقۀ بنیادی به ایران باستان و نمادهای آن به چشم می‌خورد. بیهوده نیست که تالار پارک سیمرغ این همه نمادهای ایرانی در خود گرد آورده‌است.

طبیعی است که فهرست دیدنی های سمنان در جزوۀ میراث فرهنگی بالا بلند است؛ از مساجد و امام زاده‌ها گرفته تا کاروانسراها و خانه‌های اشخاص مهم و معروف مانند خانۀ تدین که امروزه محل میراث فرهنگی است. اما این آثار در سطح استان سمنان، یعنی در شهرهای مختلف از شاهرود و دامغان در شرق گرفته تا لاسجرد و گرمسار در غرب پراکنده‌اند و شهر خود نصیبی زیاد از آنها نبرده‌است.

با وجود این، شهر از این نظرگاه نیز دارد به خود توجه می‌کند. این روزها، اطراف مسجد شاه را که اکنون مسجد امام خوانده می‌شود و همراه با بازارها و تکیه‌های قدیمی در بافت مرکزی شهر قرار گرفته، از خانه‌های کهنه و فرسوده خالی کرده‌اند و بولدوزرها شب و روز مشغول کارند، تا بافت مرکزی شهر را از میان انبوه خانه‌های فرسوده و خرابه‌هایی که آن را در بر گرفته‌اند، بیرون آورند و قابل رؤیت کنند.

یکی از زیباترین مکان‌هایش میدانی به نام شریعتی است که قبلاً به میدان تیرانداز معروف بود. زیرا عزت الله تیرانداز که زمانی فرماندار کل سمنان بود، به آن سروصورت داده بود. در اطراف مسجد شاه و مسجد جامع که نزدیک به هم واقع شده‌اند، بازارها و تکیه‌ها و حمام‌های قدیمی قرار دارند و فضای امروزی شهر را به روح و اصل قدیمی آن باز می‌گردانند و دیدار آنها اصل و نسب شهر را برای هر مسافری زنده می‌کند.

اما سمنان اگر تا همین بیست سی سال پیش تنها از شرق و غرب به تهران و مشهد راه داشت، امروز بر سر چهارراهی واقع شده‌است که یک جادۀ خوب آن را از سمت جنوب به کویر نمک و جندق و بیابانک یا در واقع به نائین و یزد وصل می‌کند و یک جادۀ خوب دیگر آن را به شمال کشور، یعنی شهرهای مازندران و گرگان. این راه‌ها به سمنان جان تازه‌ای بخشیده‌اند و بسیاری از مسافران شمال و جنوب از این شهر می‌گذرند، تا به مقصد معمولاً سیاحتی خود دست یابند.

در گزارش تصویری این صفحه پارک سیمرغ را در سمنان می‌بینید.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنيد.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب