بنا به روايتی که ميان پارسیان هند رايج است، وقتی نخستين زرتشتی های فراری پا به خاک شهر بندری "نوساری" در ايالت گجرات هند نهادند و از فرماندار محل درخواست جان پناه و پشتيبانی کردند، حاکم گجرات برای آنها کاسه ای شير فرستاد که به معنای خوش آمد بود و در عين حال به فزونی جمعيت در گجرات اشاره می کرد.

موبد موبدان پارسی، مقداری شکر در کاسۀ شير ريخت و کاسه را بازپس فرستاد. شکر افزوده در شير تحليل رفت و آن را شيرين کرد و در عين حال حتا يک قطره از شير کاسه  بيرون نريخت؛ يعنی مهاجران مزاحم مردم بومی نخواهند شد و در عين حال در شيرين تر شدن کام آنها خواهند کوشيد. فرماندار گجرات از زرتشتی ها با خوشرويی پذيرايی کرد و به آنها پناهگاهی داد که پس از مدتی زادبوم دوم زرتشتيان شد.

صرف نظر از صحت و سقم اين روايت، پارسی های هند که هزار سال پيش با آتش بهرام زرتشتی از ايران به هند پناه بردند، اکنون تنها اقليت مذهبی آن کشور اند که می توانند مدعی بيشترين سهم در شيرين کام کردن مردم آن سرزمين و در افزودن بر غنای مادی و معنوی آن باشند.

با اين که شمار زرتشتی های هند زير صد هزار تن است و اين در ميان بيش از يک ميليارد هندی قطره ای در دريا را می ماند، حضور پارسی ها در همه عرصه ها محسوس است.

در سراسر هند می توان خودروها و کاميون ها و بيمارستان ها و مدرسه ها و هتل ها و خواربار و فرآورده های صنعتی "تاتا"، "واديا" و "گودرِج" را ديد که شرکت های زنجيره ای متعلق به خاندان های پارسی اند. بسياری از پژوهشگران بر اين باور اند که تمرکز زرتشتی ها در بزرگترين شهر هند مومبای (بمبئی) باعث توسعه چشمگير اين شهر شده است. 

"جمشيد جی تاتا"، فرزند يک موبد زرتشتی که سال ١٨٣٩ در شهر نوساری گجرات زاده شد، در سن ١٤ سالگی با پدرش به بمبئی رفت و در پی تلاش و مبادرت فراوان از يک تاجر کوچک به بازرگانی بزرگ تبديل شد که اکنون او را پدر صنعت هند می نامند.

جمشيدجی تاتا پايه گذار "تاتا استيل" است که نخستين شرکت خصوصی توليد فولاد در آسياست که سالانه چهار ميليون تن فولاد توليد می کند. موسسات و شرکت های مختلف ديگر موسوم به تاتا هم - مانند موسسه پژوهش بنيادين تاتا و شرکت انرژی تاتا – ميراث اوست. اکنون مجموعه شرکت های "تاتا گروپ" از زمره بزرگترين شرکت های هند است.

نخستين کارخانه تصفيه پنبه در هند محصول زحمات يک پارسی ديگر با نام "کاوس جی نانابهای داور" بود که سال ١٨٥٤ در بمبئی آغاز به کار کرد. نخستين تبعه هند هم که به دريافت لقب شواليه دربار بريتانيا مشرف شد، "جمشيد جی جیجی بهای"، پارسی بشردوستی بود که هم اکنون بيمارستان ها، کالج ها، خانه های بينوايان و  خيابان های متعددی در هند نام او را دارند.

قديمی ترين روزنامه بمبئی با نام "بامبی ساماچار" را هم پارسی ها می چرخاندند.

زرتشتیان هند از جمله نخستين اقشار اين کشور بودند که از نظام آموزشی جديد "لرد مکولی" بهره بردند. "لرد مکولی" معتقد بود که به عده ای از مردم هند بايد زبان و فرهنگ انگليسی را ياد داد، تا نياز بريتانيايی ها به مترجم و مامور انگليسی دان محلی رفع شود.

نظام آموزشی جديد او سال ١٨٣٥ راه افتاد و پارسی ها را بی درنگ به خود جذب کرد. در نتيجه شمار زيادی از پارسی ها شغل سنتی تجارت و داد و ستد را کنار گذاشتند و حرفه های تازه را فرا گرفتند. از اين جاست که نام خانوادگی بسياری از پارسی ها، در واقع، نام حرفه اجداد آنهاست، به مانند "وکيل"، "دکتر"، "انجينير" (مهندس) و "کونفکشيونر" (قناد).

اما شمار قابل ملاحظه ای از فارغ التحصيلان پارسی مدارس "لرد مکولی" پس از مدتی خار چشم حاکمان بريتانيايی شدند و در زمره پيشاهنگان جنبش استقلال خواهی هند قرار گرفتند.

"دادابهای نوروجی"، ملقب به "پير ملی گرايی هندی"، طی سال های ١٨٨٦، ١٨٩٣ و ١٩٠٦ رياست کنگره ملی هند را به دوش داشت و از مربيان "ماهاتما گاندی" بود. در ميان مبارزان راه استقلال هند نام پارسيان ديگر از قبيل "مادام بيکایجی کاما" و "سر فيروزشاه مهتا" نيز می آيد. جمشيد جی تاتا نيز نخستين هندی ای بود که حلقه انحصار اروپايی ها در صنعت هند را شکست و به ساير هندی ها هم مجال داد که صاحب صنايع خود باشند.

همين پيشينه باشکوه باعث شده است که منطقه "کولابا"ی مومبای فضايی به شدت پارسی داشته باشد: هتل های مجلل پارسی، کولونی (مهاجرنشين) خسرو باغ، رستوران های زرتشتی، کافه لئوپولد (ميعاد گاه معمولی جهانگردان در مومبای)، نگارستان جهانگير، کالج کاوسجی، تنديس دينشاه واچا، خيابان نوروزجی فريدون جی، همه و همه يادآور همان کاسه شير گجراتی است که با شکر پارسی درآميخته بود. صحنه هايی از کولابا را می توان در گزارش مصور همين صفحه ديد.

 کولابا منطقه ای است که در محور رمان پرفروش "شانتارام" به قلم "گرگوری ديويد روبرتز"، نويسنده استراليايی قرار دارد. شانتارام زندگی نامه نويسنده آن است که از زندان فرار می کند و با گذرنامه ای جعلی وارد هند می شود، چند زبان محلی هند را فرا می گيرد، به هند دل می بندد، در آنجا زندانی می شود و پس از آزادی باز هم زندگی در منطقه کولابای مومبای را اختيار می کند.

تصاوير و ماجرا های جالب اين کتاب که عمدتا در مومبای و در همين منطقه کولابا گذشته است، يکی از انگيزه های سفر من به اين شهر بود.

پارسيان هند، با اين که پوست روشنتر دارند، چندان قابل تشخيص از ساير هندی ها نيستند. زبان گجراتی زبان مادری بيشتر آنهاست و برخی از رسوم و آيين های هندی ميان زرتشتی ها هم مرسوم است. ولی لباس فاخر بلند و گشاد و روسرى، بانوان سنتی زرتشتی را در خيابان های مومبای متمايز می کند.

اما اکنون تعداد پارسی های هند به شدت رو به کاهش است. بسياری معتقد اند که ديدگاه های مذهبی محافظه کارانه انجمن های زرتشتی هند که ازدواج با ناپارسی ها را مجاز نمی داند و مخالف پيوستن هموندان تازه به اين کيش است، در حال سوق دادن جمعيت پارسی هند به ورطه انقراض است.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنيد

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب