بهار نوائی

غلام رضا تختی از معدود کشتی گیران و پهلوانانی است که همسان با پوریای ولی در قلب ایرانیان جای گرفته  و جاودانه شده است. شخصیت مردمی تختی و جایگاه اجتماعی او در ایران باعث شده  امروز ۴۱ سال پس از مرگ او، آوازه اش توسط  نقاشی که در هنگام مرگش تنها چهار سال داشته به موزه بریتانیا راه یابد؛ و این شخصیت خاص تختی است که امروز مسئولین موزه بریتانیا را کنجکاو کرده که از راه و رسم جوانمردی و فتوت در ایران سر در آورند.

شانزده پهلوان، دو نو پهلوان و یک مرشد، همگی ساکن لندن در سالن اصلی موزه بریتانیا کوشیدند تا فضای زورخانه یعنی  فضایی که در آن شخصیت مردمی جهان پهلوان تختی بارور و شکوفا شده بود را برای بازدید کنندگان موزه مجسم سازند. ارزش هایی که این روزها در مامن اصلی خود همواره کم رنگ تر و کم رنگ تر می شوند و جایشان را به ارزش هایی می دهند که مدرن نامیده می شوند.

به نظر می رسد خسرو حسن زاده، نقاشی که اگر تختی زنده بود اکنون نیم  سن او را داشت از جنس خود او باشد. هر دو در یک خانواده سنت گرای تهرانی پرورش یافته اند، هر دو عاشق کارشان بوده اند و هر دو به شیوه ای غیر معمول به شهرت جهانی دست یافته اند. 

خسرو حسن زاده در گذشته میوه فروشی می کرده. سال های زیادی را، آنطور که خودش تصویر می کند، مانند بچه محله هایش در جبهه های جنگ گذرانده و همزمان به نقاشی پرداخته است. اگرچه نگاه حسن زاده به اطرافش نگاهی تجریدی است، نگاهی عمیقا درونگرایانه است. نگاهی که از خود خویشتن شروع می شود و تا دور دست محله و شهر ادامه می یابد.

برای همین است که قهرمان های نقاشی هایش عناصر مردمی هستند؛ از مادر و خواهرش گرفته تا بچه های هم محله ای که با آنها بزرگ شده، کار کرده و به جبهه رفته است. عکس شهیدان روی دیوارهای شهر هم در قاب کارهایش جای گرفته اند و حالا هم که وارد جرگه هنرمندان شده و به قول خودش جعبه های جدیدی از کار هایش را به پرتره خوانندگان اختصاص داده، شخصیت هایی مثل  گوگوش و جواد یساری را انتخاب کرده که باز هم هنرمندان مردمی هستند. انگار دست حسن زاده نمی رود که آدم های قاب هایش شمال شهری یا خارج نشین باشند. حسن زاده ارزش کارش را تنها در توصیف فرهنگ عام ایران می داند.

او خود می گوید "من ناسیونالیست نیستم اما فرهنگ ما فرهنگ مردانگی، پهلوانی و جوانمردی است و من می خواهم این خاکساری و فروتنی که از زمان زرتشت در فرهنگ ما وجود داشته و در زورخانه ها به نهایت خود رسیده را در آثارم معرفی کنم و از فرهنگ یک توصیف هنری داشته باشم".

"تختی" یکی از هفت اثر جعبه ای خسرو حسن زاده است که اکنون درفهرست آثار دائمی موزه بریتانیا قرار گرفته است. این اثر پر است از عناصری که ریشه در بازارچه های جنوب تهران دارد؛ جاهایی که ضرب زورخانه، صدای صلوات و "یاعلی" مرشد و نام تختی هنوز به گوش می خورد. گویی حسن زاده با خلق این اثر هنری می خواسته بگوید تختی که بود و چطور زندگی می کرد.

شاید بیهوده نیست که دو شخصیت غلام رضا تختی و خسرو حسن زاده در زیر سقف موزه بریتانیا گرد هم آمده اند تا فرهنگ اصیل ایرانی را به جهانیان بشناسانند. فرهنگی که جوانمردی، فتوت، گذشت و فروتنی را از اصول خود می دانست.

گزارش مصور این صفحه به بهانه "جلسه مطالعاتی تختی و زورخانه" که روز ۱۱ اسفند در موزه بریتانیا برگزار گردید تهیه شده است.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنيد.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب