ساناز قاضی زاده

یک بعد از ظهر ماه اکتبرسالن حراج ساتبی در لندن پر شد از عده ای که هر یک پس از چند کلمه انگلیسی لهجه یکدیگر را شناختند و گفتگو را به فارسی ادامه دادند.

آنها ایرانیانی  بودند که در خارج از کشور زندگی می کنند یا مسافرانی که خود را به لندن رساندند تا در یکی از قدیمی ترین حراج های بزرگ دنیا شاهد خرید و فروش آثار هنرمندان نام آشنا یا نا آشنای ایرانی باشند. این آثار در حراجی ارائه مى شدند که به آثار هنرمندان عرب و ایرانی اختصاص داشت.

تابلوی اول طبق قرار و سر ساعت چکش خورد، اما پس از فروش نرفتن تابلوهایی با امضای معروف هنرمندانی چون "عباس کیارستمی" سالن هیجان اولیه را از دست داد.

گویی رکود اقتصادی آمریکا و اروپا تاثیر خود را بر این حراج گذاشته و از حضور خریدان اروپایی و آمریکایی کاسته بود، حتی ارایه آثارکسانی چون محمد احصایی، فرهاد مشیری، سهراب سپهری، پرویز تناولی، حسین زنده رودی بازار فروش را داغ نکرد.

سردی بازار به حدی رسید که برخی از آثار از حراج خارج شدند .این انجماد بازار، فروشندگان آثار را برآن داشت تا برای گرمی بازار، خود آن را بخرند تا جایی دیگر با قیمتی بالاتر بفروشند.

چکش آخر از فروش نرفتن آثار بزرگانی چون عباس کیارستمی، مصطفی دره باغی، حسین زنده رودی، مسعود عربشاهی، ناصر اویسی، کامران دیبا و علی اکبر صادقی خبر می داد.

حراج با فروشی معادل ۵/۲ میلیون پوند(۴ میلیون دلار) به کار خود پایان داد که ۶۰ درصد آن به فروش آثار هنرمندان ایرانی اختصاص داشت که  بیشتر آنها توسط ایرانیان خریداری شد چراکه برخلاف انتظار  خریداران خوش شانس آثاررا به قیمتی کمتر از داخل کشور خریداری کردند.

در حالی که در حراج ماه مارس سال ۲۰۰۸ توسط بنیاد "بونامز" یک اثر بی نام حسین زنده رودی که قیمت پایه اش دویست هزار دلار بود، به قیمت بیش از ۵۶۰ هزار دلار به فروش رفت.

اما گران ترین اثری که در حراج نقاشی های ایرانی و هندی و پاکستانی بونامز خریداری شد، تابلوی "عشق" فرهاد مشیری بود که با قیمت پایه دویست هزار دلار، بیش از یک میلیون و صد هزار دلار درآمد داشت. جالب این جاست که در صدر گران ترین آثار این مزایده، نقاشی ها و چیدمان های ایرانی قرار داشتند.

ولی به گفته بسیاری از کارشناسان هنری، افت میزان فروش نقاشی های ایرانی دلیلی بر بد اقبالی این آثاردر خارج از کشور نیست، چراکه در مقایسه با آثار عربی و هندی که این روزها رقیب آثار ایرانی به حساب می آیند، هنرمندان ایرانی هنوز مشتریان خود را از دست نداده اند.  به گفته این کارشناسان، در شرایطی مشابه، فروش آثار هنرمندان عرب در شعبه نیویورک این حراج به صفر رسیده است.

از نظر آنها در چنین شرایطی فروش آثار هنری با قیمت پایه حراج هرچند از حد انتظار کمتر است اما این موضوع را نمی توان به شکست نقاشی ها  و مجسمه های ایرانی تعبیر کرد و قیمت این آثار به دوران رکود باز نخواهد گشت.

روزنه ها

بسیاری از فعالان حوزه هنرهای تجسمی، دو دهه اول پس از انقلاب را دوره رکود اقتصاد هنر ايران می دانند. در این سال ها بود که به دلیل جنگ و شرایط حاکم بر جامعه ارتباط هنرمندان معاصر ایرانی با هنردوستان خارج از کشور قطع شد و آثار آنها در خارج از کشور نمایش داده نشد.

پس از روی کار آمدن "دکترعلیرضا سمیع آذر" در دوره ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، در فرهنگسرای نیاوران تهران جلسه معارفه ای بین نگارخانه داران ومسئول هنرهای تجسمی برگزار شد. در این جلسه آقای سمیع آذر به عنوان نماینده دولت از حمایت های بخش دولتی برای برگزاری نمایشگاه های خارج از کشور خبر داد.

نگارخانه های آریا، نور و والی به عنوان اولین نگارخانه داران ایرانی با اعتماد به این حمایت، ۱۶۰ تابلو از هنرمندان معاصر را به آرت اکسپوی نیویورک بردند و با ۷۰۰ نگارخانه از سراسر دنیا رقابت کردند. 

آنها پس از سه سال هیچ اثری را با خود به کشور برنگردانند، این میزان فروش و حضور این نگارخانه ها درخارج از کشور در میان نگارخانه داران، هنرمندان، بخش دولتی وخریداران آثار هنری موج جدیدی را ایجاد کرد.

رابطه دولت و بخش خصوصی در این زمینه ترمیم شد و با برگزاری نمایشگاه آثار هنرمندان خارجی در موزه هنرهای معاصر، فرهنگسرای نیاوران و دیگر مراکز هنری هنرمندان و دانشجویان رشته های هنرهای تجسمی تا حدی با هنر روز دنیا از نزدیک آشنا شدند و فراگیر شدن اینترنت به روند شناخت آنها شتاب بیشتری داد.

آخرین گام بخش دولتی به عنوان متولی هنرهای تجسمی، اکسپوی ۱۳۸۴ بود که در تالار وحدت تهران برپا شد.  این موضوع با اختصاص دادن بودجه نیم درصدی از عمران کل کشور به هنر به اوج خود رسید.

اما در سال های بعد بحث بودجه نیم درصدی فراموش شد و بخش خصوصی این روند را ادامه داد.

این  بخش توانست با برقراری ارتباط بین هنرمندان و مجموعه داران خارجی و داخلی این روند را ادامه دهد وآثار هنری را از موضوعی لوکس به کالایی سرمایه ای تبدیل کند.

پس از آنکه با پیشنهاد برپایی حراج های خاورمیانه کریستی در داخل کشور مخالفت شد، پیشنهاد ایجاد این حراج بزرگ در امارات متحده عربی تحقق یافت، حضور موفق هنرمندان ایرانی در دور اول حراج کریستی هفت نگارخانه دار تهرانی را به تشکیل گروه "هفت نگاه" و فروش های بزرگ در روزهای پایانی هر سال ترغیب کرد.

به دنبال کارنامه موفق این گروه دیگر دست اندر کاران حوزه هنر نیز خود را به این جرگه رساندند و هر یک متصدی بر پایی نمایشگاهی در داخل و یا خارج از کشور شدند.

در این میان بانک ها نیز بی کار ننشستند و با خرید آثار هنری و تشکیل نگارخانه سیر صعودی قیمت آثار هنری را شتاب بیشتری دادند.

کار به جایی رسید که حراج های خارجی به صورت غیر مستقیم بر قیمت های داخل کشور تاثیر گذاشت و گاه هنرمندان ایرانی فروش در خارج از کشور را به کار در داخل کشور ترجیح دادند.

مصاحبه با مژگان والی پور نگارخانه دار ایرانی را پس از حراج ۲۳ اکتبر شعبه لندن ساتبی درباره دلایل گرمی بازار ایرانیان می شنوید.

  برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب