آرامش در کنار پیر هرات
آذر آهنگر

"سالک زمانی دنیا می بیند، بعد دنیا و آخرت می بیند، از این مقام می گذرد و تنها آخرت می بیند. از این مقام هم بالاتر می رود، نه دنیا می بیند و نه آخرت. این، آن وقتی است که چشم او به جمال شاهد ازلی روشن و دلش به نور حق منور گردیده و در وادی "حقایق" قدم گذارده است."

این گفته از خواجه عبدالله انصاری، تولد ٣٩٦- وفات ٤٨١ هجری قمری، عارف بزرگ است که بیش از نهصد سال پس از مرگش، هنوز فریاد عارفان و صوفیان سوخته دل، با ناله های مناجات و شور و سنگینی الله هو! از آرامگاهش بلند است.

جمعه شب ها، ده ها صوفی و عارف در آرامگاه خواجه عبدالله انصاری، در گازرگاه هرات جمع می شوند، گرد هم می نشینند، دعا می خوانند، الله هو! می گویند، فریاد می کشند و از حال می روند.

اینجا، همه پیروان خواجه عبدالله ، یا به قول خود هراتی ها، پیروان "پیر هرات" هستند؛ عارفی که در همه عمر مردم را به "حق" گفتن و پیروی از "حق" تشویق کرد و هرگز از پا نیفتاد.

از خواجه عبدالله انصاری کتاب های بسیار بجا مانده، که محققین به برخی از آنها که از او باشد شک دارند، اما در بسیاری از این نوشته ها و نیزدر آنچه که شاگردان و پیروانش از او  نقل کرده اند،  به روشنی پیداست که تاکید او بیشتر بر آرامش درونی انسانها و دوری جستن از فریبکاری و نیرنگ های دنیایی بوده است.

خواجه عبدالله  در مناجات نامه خود می نویسد: "الهی! اگر از دنیا نصیبی است به بیگانگان دادم و اگر از عقبی مرا ذخیره ای است به مومنان دادم، در دنیا مرا یاد تو بس و در عقبی مرا دیدار تو بس."

یا می گوید: "خداوندا! کجا بازیابیم آنروز که تو ما را بودی و ما نبودیم، تا باز به آن روز رسیم میان آتش و دودیم، اگر به دو گیتی آنروز بیابیم برسودیم ور بود خود را دریابیم به نبود خود خشنودیم."

خواجه در این راه، بسیار جدی، مصمم و برگشت ناپذیر بود و شاید به همین دلیل است که امروز هم زمانی که وارد آرامگاه او مى شوید، نوعی آرامش به شما دست می دهد؛ آرامشی که بوی صلح می دهد و از خود گذری و جوانمردی و اندیشیدن به دیگران را می آموزاند.

صوفیانی که در آرامگاه خواجه عبدالله انصارى  جمع شده اند، از ظاهر شان پیداست که دنیا را و قال و قیل آن را به هیچ گرفته اند، توجهی به لباسی که می پوشند ندارند، با متانت و آرامش خاطر راه می روند و زیر لب دعا می گویند.

وقتى در یک شب بارانی، وارد آرامگاه خواجه شدم، در نخستین نگاه متوجه مردی شدم که در کنار دروازه ورودی نشسته و زانوهای خود را بغل کرده بود و زیر لب مناجات معروف خواجه را می خواند:

آنکس که ترا شناخت، جان را چه کند
فرزند و عیال و خانمان را چه کند
دیوانه کنی، هر دو جهانش بخشی
دیوانه تو هر دو جهان را چه کند   

آرامگاه خواجه، در گازرگاه، در حاشیه شمال شرقی شهر هرات،  از بناهای کم نظیر تاریخی است.

نوع معماری این ساختمان که در زمان تیموری ها در نزدیک به ششصد سال پیش بنا شده، جلوه های عجیب و منحصر به فردی دارد که به ویژه در شب ها و در زیر نور زردرنگ نورافكن ها، آدم را مسحور می کند.

این بنا توسط شاهرخ میرزا، یکی از پسران تیمور گورگانی که در آن زمان سلطان هرات بود، ساخته شد.

محوطه فراخ و باز که درست در صدر آن ساختمان بزرگی از معماری های اسلامی قرن نهم قرار گرفته، با اتاقک های گنبدی شکل و خشتی که از هر کدام صدای الله هو! و فریاد صوفیان بلند است و دهلیزها و رهروهای تنگ و باریکی که در یک وقت، تنها یک نفر می تواند از آن بگذرد، همه و همه به ویژگی های این محل می افزاید.

همه در اینجا درگیر حال و هوای درونی خود هستند؛ یکی در گوشه ای قرآن می خواند، دیگری مناجات نامه خواجه را با خود تکرار می کند و دیگران در حلقه های بزرگ و کوچک، بدور هم جمع هستند، ذکر می کنند و از جان و دل فریاد می زنند: هو! - الله هو! – هو! - الله هو!... و جالب اینجا که در میان اینها، از پیرمردان شصت سال گرفته تا جوانان و نوچوانان زیر بیست سال را نیز می توان سراغ گرفت.

چنین است که بسیاری راه "پیر هرات" و بنیانگذار عرفان عملی در جهان اسلام را بیش از نهصد سال پس از مرگش، ادامه داده اند و یادش را گرامی می دارند.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب