در باره لوازم  سفره يا خوان نوروز و از جمله مهم‌ترين‌های آن، هفت قلم جنسی که قرار است اسباب برکت و رونق سفره خانواده‌ها در سال تازه بشود، زياد نوشته‌اند. بعضی‌ها از هفت سين، بعضی ديگر از هفت شين و مردم بخش‌هایی از افغانستان و تاجيکستان از هفت چين يا هفت ميوه صحبت می‌کنند. مهم اين است که برای رقم هفت نمادی پيدا کنيم از آنچه داريم و دوست داريم. 

مقدس بودن هفت از سومري‌ها به ساير مردم جهان باستان از جمله آريايی‌ها رسيد.  نوروز هم برای مردمانی که زندگی‌شان و سال و ماه‌شان برمدار طبيعت می‌گردد، آغاز زنده شدن دوباره طبيعت است و بايد جشن گرفته شود. پس چه بهتر که با عدد هفت آميخته شود. برگزاری يک سنت تاريخی و چيدن خوان نوروزی  بسته به گرمی و سردی هوا و وفور چيزهايی داشت که می‌توانستند برای جشن‌های خود داشته باشند.  

به ياد داشته باشيم که بدست آوردن خوردنی‌ها و آراستنی‌ها در اين فصل سال در کوه‌های پر برف بدخشان تا هوای ملايم‌تر غرب آسيا يکی نيست. اين امر سبب شده تا اقوامی که در جغرافيايی گسترده در آسيای مرکزی و قفقاز و ايران و افغانستان و غرب آسيا پراکنده‌اند سفره نوروزشان متفاوت باشد. در متون تاريخی از سفره آرايي‌های گوناگون ياد شده از جمله انواع متفاوت نوشيدنی‌ها و خوردنی‌ها.

در ايران سفره‌ای را می‌آرايند که هفت سين چون سيب و سماق و سبزه از عناصر اصلی آن است ولی ساير عناصر آن می‌تواند متفاوت باشد. ضمن آنکه در همين مرز و بوم گفته می‌شود که در قديم اين سفره  شامل عناصری چون، شهد (عسل يا انگبين)، شمع و شراب بوده و نام آن نيز در اصل هفت شين بوده است. آن‌چنانکه در برخی از مناطق  خراسان مردم  به نظم می‌گويند: 

جشن نوروز از زمان کيان
می‌نهادند مردم ايران
شمع و شير و شراب و شيرينی
شکر و شهد و شای اندر خوان

در افغانستان و برخی نواحی از تاجيکستان معتقدند نه هفت سين بوده و نه هفت شين، بلکه هفت چين بوده است. مراد از هفت چين نيز، هفت ميوه‌ای بوده است که از هفت درخت متفاوت چيده شده و به عنوان برکت خانه در آغاز سال نو در سفره گردآوری شده باشد. در تاجيکستان به هويج سبزی می‌گويند و بر سر سفره هفت سين آن را می‌توان ديد. 

با توجه به اينکه فصل چيدن ميوه‌های تازه از نظر زمانی با روز اول سال فاصله زيادی دارد، در قديم  ميوه‌های سر سفره سال نو تازه نبوده و به جای آن ميوه‌های خشک مانند  قيسی و سنجد و کشمش و انجير و غيره می‌گذاشته‌اند. ميوه‌های خشکی که در تمام زمستان جزئی از آذوقه مردم را تشکيل می‌داده است. اکنون نيز در بخش وسيعی از افغانستان خصوصا شهرهای تاريخی بلخ (مزار شريف)، کابل، کهندژ (قندوز) و مناطقی ديگر مردم به همين روش وفادار مانده‌اند و در سر سفره بساط هفت ميوه را می‌چينند. به اين شکل که هفت ميوه خشک را می‌شويند، و سپس مخلوطی از اين ميوه‌ها را شبی در تنگ آب می‌گذارند تا عصاره هفت ميوه درهم ترکيب شود. صبح روز اول سال نو، هرکدام از اعضای خانواده با آروزی داشتن سالی شيرين و پر برکت از اين آب می‌نوشند و از دانه‌های آن می‌خورند.آن‌ها معتقدند که اگر سال با نوشيدن عصاره هفت ميوه آغاز شود، بسيار پرميمنت و باشگون خواهد بود. 

در گزارش تصویری این صفحه طرز تهیه هفت میوه را می‌بینید.

* انتخاب از آرشیو جدیدآنلاین.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب