کوکی میان نگاه و تصویر
داریوش رجبیان 

تصویر گوگوش را حتما دیده اید. اما تصویر کوک زده این ستاره آواز ایرانی شاید برایتان ناآشنا باشد.

فرح پهلوی هم چهره ای آشناست. اما بخیه و سنجاق های روی لب او در تصویری کدر و مخدوش، فرح دیگری ساخته است که نگاه دقیق تر و موشکافانه تر ما را می خواهد.

بخیه ها و سنجاق ها نگاه ما را روی تصاویر آشنا می دوزد و در نهایت شاید برداشتی تازه را از آن در ذهن ما می کارد و رهایمان می کند. این حس را می توان در نمایشگاه "کوک زده" فرهاد احرارنیا، هنرمند ایرانی مقیم بریتانیا، در لندن تجربه کرد.

عکس های جدید را هم در این میان می توان دید، از جمله عکس سربازان آمریکایی یا چهره های سیاسی شناخته شده را که زمانی شاید در روزنامه یا صفحه تلویزیون به چشمتان خورده باشد. اما این تصویرها هم دستکاری شده است.

فرهاد احرارنیا این عکس ها را نخست به طور دیجیتال روی پارچه چاپ می کند، آن را روی کرباس پهن می کند و بخش هایی از تصویر را با نخ ابریشم رنگی شماره دوزی می کند.

قلاب دوزی روی تصویرها را دیده ام، اما کار فرهاد احرارنیا منحصر به فرد به نظر می آید، چون در واقع، شماره دوزی رنگین آن روی بخش های مختلف تصویر پریشان است و نظم و ترتیب بخصوصی ندارد.

در متن معرفی این نمایشگاه پراکندگی شماره دوزی های فرهاد احرارنیا را نشانه ای از تمرد و یک امر عاصیانه عنوان کرده اند، چون او با استفاده از نخ و سوزن جاهایی را به دلخواه خودش کوک زده است و خطوط مشخص تصویر را نادیده گرفته است.

خود احرارنیا معتقد است که با کشیدن نخ از درون چهره گوگوش یا فرح پهلوی، در واقع شکافی را در سازه های اجتماعی ایران به وجود می آورد، تمامیت و کمال آنها را می شکند، تا بیننده با نگاهی تازه به این چهره های آشنا بنگرد و آنها را به گونه ای دیگر دریابد. به عبارتی دیگر، کار فرهاد احرارنیا تفسیرِ "چشم ها را باید شست، جور دیگر باید دید" سهراب سپهری در هنر عکاسی است.

فرهاد احرارنیا در باره عکس موسوم به "چشم هایش" که یک چشم گوگوش را در قاب جداگانه ارغوانی برجسته تر از سایر بخشهای تصویر نشان می دهد، می گوید: "نگاه یک چیز بسیار نمادین است. جوری که ما به دنیا و پیرامون مان نگاه می کنیم، بر دیگر بخش های زندگی مان تاثیر فوق العاده ای می گذارد. نگاه برای من خیلی مهم است."

فرهاد احرارنیا دریافت مفهوم و معانی کارهایش را به بینندگان محول کرده است، چون به اعتقاد او، همان نگاه است که برداشت یک بیننده را از بیننده ای دیگر متمایز می کند. او راغب نیست نگاه خودش به آثار خودش را بر چشمان ما و شما تحمیل کند. می گوید: "بگذار هر کسی از چشمان خود کار بگیرد."

وی معتقد است که در کارهای او نباید تنها دنبال مفهوم گشت، چون بیشتر آنها حسی هستند و معمولا حسی را به بیننده منتقل می کنند، تا مفهوم روشنی را. می گوید: "به نظر من، سوزن ها و رنگ ها احساسات را به نوعی برانگیخته می کنند. برداشت شما بستگی دارد به این که چگونه بخواهید با آن ارتباط برقرار کنید."

اما چهره های سیاسی و سربازان آمریکایی در میان آثار فرهاد احرارنیا چه کار می کنند؟ ظاهرا در این مورد هم این هنرمند ایرانی کوشیده است با ریختن صحنه های آشنای خبری در ظرفی دیگر نگاه تازه ما به تصویرهای آشنا را را برانگیزد.

تغییر رسانه آن تصویرها و ارائه آنها در قاب و هیئتی دیگر و غیرمنتظره، به ناچار بیننده را به بذل نگاه و توجهی ژرف تر در تصویر وا خواهد داشت. مثلا، با دیدن یک عکس شما می توانید فورا دست افشانید که "بابا، این سرباز آمریکایی رو من بارها تو روزنامه ها دیده ام." اما تا چشمتان به سوزن دوزی های رخسار و پیشانی او می افتد، لحظه ای درنگ می کنید و در درک حس یا مفهوم آن می کوشید.

اگر این اتفاق براى شما هم بیفتد فرهاد احرارنیا به هدف خود، که برانگیختن حس و اندیشه و تجدید نگاه ماست، دست يافته است.

شمار اندکی از کارهای فرهاد احرارنیا را می توانید در گزارش مصور این صفحه ببینید.

نمایشگاه "کوک زده" (Stitched) از ۱۳ اوت تا ششم سپتامبر سال ۲۰۰۸ در موزه لیتون هاوس لندن جریان خواهد داشت.

  برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب