در حال حاضر تقريبا همه بنگاه های چاپی غرب از شيوه واحد انتشار پيروی می کنند که معروف به چاپ "عمودی" است. يعنی داستان هايی که به شکل جلد سخت (زركوب) منتشر می شود، تنها در صورت فروش قابل توجه به شکل جلد نرم (شميز) هم در می آيند.
اما روز چهارم آوريل سال جاری ميلادی انتشارات پيکادور بريتانيا برای نخستين بار در تاريخ انتشارات اين کشور يک کتاب داستان را همزمان در دو شکل شميز (جلد نرم) و زركوب (جلد سخت) منتشر خواهد کرد. البته چاپ جلد سخت آن فقط در هزار نسخه خواهد بود. قرار است بيشتر کتاب های پيکادور از بهار آينده به همين صورت منتشر شود. اين شيوه انتشار مختص کتاب های داستان خواهد بود.
اندريو کيد، از ناشران پيکادور که وابسته به مجموعه انتشارات عظيم بريتانيايی "پان مک ميلان" است، معتقد است که از ديرباز داستان های جلدسخت از چشم خوانندگان بريتانيايی افتاده اند و نيازی به حفظ شيوه "ميرنده" عمودی انتشار نيست. به گفته او، دليلی هم وجود ندارد که به تغيير وضعيت در آينده نزديک اميدوار باشيم، از اين رو بهتر است به فکر پيدا کردن راهکاری تازه به مانند ابتکار پيکادور باشيم که از سوی برخی از نشريه های لندن "آغاز پايان نشر جلدسخت کتاب داستان" عنوان شده است.
گفته می شود بسياری از داستان های جلدسخت در سراسر بريتانيا زير ٢٠٠ نسخه فروش داشته اند، در حالی که جمعيت بريتانيا از لحاظ کتابخوانی در مقام شاخصی قرار دارد. برای نمونه، طی سال ٢٠٠٦ ميلادی ٤٥٩ ميليون نسخه کتاب انتشارات بريتانيايی در داخل اين کشور به فروش رفته و يک سال قبل از آن اين رقم ٤٧٢ ميليون نسخه بوده است.
چرا نشر جلدسخت، جان سخت است؟
اوين پورسل، از ناشران ايرلندی با استقبال از اين تصميم پيکادور در تارنگار خود توضيح داده است که به چه دليلی نشر جلدسخت داستان ها تا کنون دوام آورده است.
وی می نويسد: "مولف کتاب معمولا از امضای قرارداد با ناشر خوشنود است اما علاقه مند است کتابش در شکل جلدسخت چاپ شود. وقتى ناشر توضيح می دهد که نوع جلد کتاب را خود او با توجه به وضعيت بازار و ده ها عامل ديگر، مانند قيمت گذاری و رقابت و غيره تعيين خواهد کرد؛ مولف با بی ميلی موافقت می کند اما همچنان آرزومند ديدن داستانش در شکل جلدسخت است (چون کتاب جلدسخت ظاهرا از اعتبار بيشتر برخوردار است)."
"کتاب در جلد نرم منتشر مى شود و به خوبى به فروش مى رود. با اين همه مولف، وقتى کتاب يک نويسنده ديگر را می بيند که ناشر در شکل جلدسخت منتشر کرده می پندارد که سرش کلاه رفته است. ناشربا نشان دادن آمار فروش به مولف ثابت می کند که کتاب جلد نرم او سه برابر بيشتر از کتاب جلدسخت فلان نويسنده فروش داشته است و مولف با بی ميلی منطق صحبت های ناشر را می پذيرد. اما باز هم اظهار علاقه می کند که کتاب بعدی اش به صورت جلدسخت دربيايد. دنباله ماجرا غالبا تکرار همين فرآيند است."
در انتظار عاقبت
بيشتر بنگاه های چاپی، با وجود اين که خودشان همچنان پايبند شيوه سنتی انتشار مانده اند، با تقدير از ابتکار دليرانه پيکادور منتظر پيامد های آن هستند، چون به قول اندريو کيد، اين تصميم، يک اقدام ضروری، اما مخاطره آميز است.
اسکات پک، از انتشارات "فرايدی پراجکت" در تارنمای بوکسلر دات کام نوشته است که نگرانی برخی از کتاب فروشی ها مبنی بر کسادی بازار کتاب های جلدسخت در پی ابتکار پيکادور موجه نيست، چون رونق بازار کتاب های جلدسخت از مدت ها پيش کم رنگ شده است.
اما برخی ديگر از کتاب فروشی ها خرسند اند که از اين به بعد خريدارانشان امکان انتخاب خواهند داشت و به احتمال زياد، تعداد بيشترى کتاب به فروش خواهد رفت. "توبی بورن" از کتاب فروشی زنجيره ای "واتراستونز" در لندن به تارنمای "بوکسلرز" گفته است که اقدام پيکادور آزمايش جالبی است و کتاب فروشی ها از نزديک پيامد های آن را مشاهده خواهند کرد.
"کتاب جلدسخت باقى خواهد ماند"
مازيار جوادزاده، مسئول بازاريابی انتشارات "وان ورلد" در شهر آکسفورد انگليس در گفتگو با جديد مديا گفت که اين شرکت هنوز در فکر پيروی از پيکادور نيست، اما منطق اين اقدام را قبول دارد، چون به راستی، ميزان فروش کتاب های جلدسخت افت کرده است، در حالی که هزينه انتشار اين نوع کتاب ها رو به افزايش است.
انتشارات "وان ورلد" با توجه به محتوی کتاب و مشتری تصميم می گيرد که آن را در چه شکلی دربيارد. کتاب هایی که ارزش الحاق به کتابخانه ها و کلکسيون های شخصی را دارند، معمولا در شکل جلدسخت چاپ می شوند. اين انتشارات برای دوره کريسمس و سال نو مسيحی تنها کتاب های جلدسخت منتشر کرد، تا بتوانند به عنوان هديه به فروش بروند. اما تعداد کتاب های جلدنرم، به دليل ارزانی توليد و سرعت فروش بيشتر، فراوان تر است.
اما تقريبا همه ناشرها نگرانی برخی از روزنامه ها از پايان احتمالی دوره کتاب های جلدسخت را بی پايه دانسته اند. مازيار جوادزاده می گويد، آدم ها دوست دارند کتاب های قطوری مانند دانشنامه و فرهنگ لغات را در شکل جلدسخت بخرند تا ماندگار باشد و گذشته از آن، ندرتا کسی کتاب جلدنرم را به عنوان هديه به کسی تقديم می کند. از اين رو کتاب های جلدسخت، ولو بطور محدود و معدود، در بازار کتاب باقی خواهند ماند.
نخستين کتابی که روز چهارم آوريل توسط انتشارات پيکادور بنا به طرح جديد چاپ همزمان در جلدسخت و جلدنرم منتشر می شود، داستان "سرود پيامبری بی ميل" به قلم "ژوان پرو" خواهد بود.