برای بسیاری از مردم دنیا بخصوص در کشورهایی که به تلویزیون های دلخواه دسترسی ندارند، ماهواره جزیی از زندگی است. ببینیم آنهایی که در ایران هر از گاه بشقاب های ماهواره ای شان جمع آوری می شود، با موضوع چه برخوردی دارند و دربارۀ اوقات فراغتشان چه می گویند؟

پنجره ای به خانه همسايه

تلويزيون ماهواره ای در بسياری از کشورهای جهان جزئی از زندگی  و  منبع اطلاعات و آموزش و سرگرمی مردم شده است. برخی معتقدند که تلويزيون ماهواره ای برای مردم عادی همان خاصيتی را دارد که اينترنت برای طبقات تحصيل کرده و اهل کتاب. البته بيشتر  کانال های ماهواره ای در دنيا از ارزشهای متعالی فرهنگی، هنری و اجتماعی و برنامه های حرفه ای بی بهره اند. با اين حال بسياری از بينندگان به آنها معتاد شده اند و ممنوعيت قانونی و مصادره و برداشتن آنها معمولا بر اشتياقها می افزايد. در خاور ميانه و غرب آسيا رشد تلويزيونهای عربی و ترکی خارق العاده بوده و انقلاب اطلاعاتی عظيمی  پديد آورده است. در کشور ترکيه حدود ۳۰۰ فرستندۀ تلويزيونی خصوصی وعمومی برنامه پخش می کنند که بيش از۳۰ تای آنها از ماهواره پخش می شود. اينها شامل تلويزيونهای خارج از ترکيه نيست.

در کشورهای عربی صدها فرستندۀ تلويزيونی خصوصی و دولتی هست که حدود ۳۰۰ تای آنها از ماهواره پخش می شود. در اين ميان شايد بتوان گفت که فقط چند فرستنده توانسته اند محبوبيت سراسری کسب کنند.

مثلاًً با آن که در ميان حدود ۲۰ کشور، عربی زبان مشترک به حساب می آيد، اما لهجه ها و گويش ها بسيار متفاوت است. تلويزيون ماهواره ای مانند پنجره ای به خانۀ همسايه و خويشاوند نزديک باز شده  است و گاهی همسايه ها  از اين پنجره ها چيزهائی می بينند که چشمان خود را هم باور نمی کنند. زن صحرانشين يمنی يا موريتانيائی، زن مصری يا لبنانيی را می بيند که با آرايش کامل، در کوچه و خيابان بی حجاب راه می رود  و شلوار تنگ جين به پا دارد. يا می بيند که عمده ترين محصول صادراتی کشور مسلمان تونس شراب است. يا « شو» ها و شب زنده داری های عربی بسی پر زرق و برق تر و عريان تر از مشابه غربی آن هاست. فلسطينی ها از همين پنجره ها زندگی اسرائيلی ها را می بينند و با بد بختی ها و ذلت های خودشان مقايسه می کنند. اين آشنائی با تشابهات و تفاوت های زندگی فردی و اجتماعی در ميان ملت های عرب باعث پيدايش مطالبات و تمايلات ريشه داری شده که امواج آن جوامع سنتی و سختگير را از خليج فارس تا شمال آفريقا در بر گرفته است.

درميان فارسی زبانان

درميان فارسی زبانان نيز تلويزيون های ماهواره ای محبوبيت دارد، و در ايران اين وسيلۀ ارتباط جهانی اين امکان را فراهم کرد تا ايرانيان بتوانند با جهان خارج در ارتباط باشند و ايرانيان مهاجرهم بتوانند از طريق بيست و چند کانال فارسی زبان تلويزيونی با هم ميهنانشان در داخل کشور صحبت کنند و نقطه نظراتشان را در بارۀ مسائل مختلف بيان دارند. همين تماس ها باعث آن گرديد تا بسياری از توهمات – اعم از منفی يا مثبت - که در بارۀ آنها در اذهان برخی از ايرانيان داخل کشور وجود داشت فرو بريزد و در مورد آنان نظرات روشن تری  پيدا کنند. تلويزيونهايی که از داخل برای ايرانيان خارج برنامه تهيه می کنند، می کوشند تصويری دلپذيرتر از واقعيت عرضه کنند.

در کشورهايی که بر تلويزيونهای داخلی سانسور حاکم است ويا محدوديتهای مذهبی و اجتماعی شديد اعمال می شود، بيشتر، برنامه های « شو»، « فيلم سينمائی – ترجيحاً به زبانهای محلی -» و کانال های تصاوير بی پرده خريدار دارد. گفتنی است که در ايران و افغانستان فيلم های فارسی و هندی مبتذل، معروف به آبگوشتی، بار ديگر از طريق کانال های ماهواره ای باز گشت کرده اند.

با اين حال، تلويزيون های ماهواره ای اثرات مثبت فراوانی نيز بر قالب و محتوای شبکه های تلويزيونی داخلی داشته اند؛ مثل واژه هائی که در مباحث سياسی و نظری به کار برده می شود و يا پخش زنده مباحث سياسی. اينها سوای اثرات فرهنگی تلويزيون های ماهواره ای، مانند مد و آرايش، موسيقی خاص جوانان و آشپزی است. به يمن اين کانال ها امروزه بينندگان از تنوع غذائی وسيع تری برخوردارند و سفرۀ رنگين تری می چينند که  دستورات پخت و پز آن ها را، به جای آشپز های سنتی، جوانانی می دهند که رو پوش سفيد و دستکش های تميز آنها چشم بيننده را خيره می کند. آنها رفتار و کرداری به سان پزشکان و پرستاران در آزمايشگاه و اتاق های عمل دارند و قبل از به کار بردن هر مادۀ غذائی، دقيقاً توضيح می دهند که هر گرم از آن مادۀ غذائی چه مقدار کالری دارد و چه ميزان انرژی به ما می دهد. اينها چيزهائی است که  از کانال های ماهواره ای گرفته شده است. به اين ترتيب با آنکه تلويزيون ماهواره ای هنوز در اول راه و مرحلۀ طفوليت خودش است، اما اثرات شگفت انگيز آن بر زندگی مردم، به خصوص  جوامع جهان سوم، از همين حالا به وضوح ديده می شود.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب