طرح پرسش های اساسی برای مسائل افغانستان و یافتن پاسخ هایی مناسب جامعه افغانستان، گروهی از نویسندگان و دانشگاهیان و فعالان سیاسی و اجتماعی افغانستان را بر آن داشته تا کانونی را برای پیشبرد کار پژوهش و تحقیق بنیاد کنند.
از همین رو، حدود یک صد تن از افراد سرشناس افغانستان که بیشتر در کشورهای مختلف اروپایی زندگی می کنند، روز شنبه ۲۵ ماه آوریل، جلسه ای در شهر هامبورگ آلمان برپا داشتند، با نام همایشی برای تاسیس کانون پژوهشگران افغانستان. سخنرانان و نیز بنیادگذاران تاکیدشان بر این بود که "کانون پژوهشگران افغانستان" نهادی است برای تبادل آزاد آرا و نظرات.
به گفته بنیادگذاران هدف "کانون پژوهشگران" کمک به پژوهش علمی در راستای غنای فرهنگ ها و تاریخ افغانستان است. آنها می گویند که این نهاد به کارهای پژوهشی در زمینه زبان، ادبیات، جامعه شناسی، اقتصاد، هنرها و باورها و به ویژه در رابطه با تاریخ و سیاست در افغانستان می پردازد. همچنان کانون پژوهش ها کارهای پژوهشی مشورتی را در زمینه های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و تاریخی برای افغانستان سازماندهی می کند.
در میان نام کسانی که به عنوان بنیادگذار از آنها یاد شده، تنوع افکار و آرا بسیار است.
دکتر اسدالله حبیب ریس سابق دانشگاه کابل که ریاست اجلاس را برعهد داشت، آغاز به کار کانون را گامی مهم در عرصه پژوهشی و علمی شمرد و سلطان علی کشتمند، صدراعظم سابق افغانستان، که به عنوان رییس کانون انتخاب شد، اهداف، خصوصیات و چگونگی فعالیت های علمی و فرهنگی کانون را مطرح کرده و گفت که قرار است عرصه فعالیت های آن در داخل و خارج گسترش یابد.
آقای کشتمند افزود: "این نهاد تلاش می نماید تا به عنوان کانون گروهی از هم اندیشان دانش پژوه، به رغم برخی تفاوت های دیدگاهی ناشی از خواستگاه های اندیشه ای و عقیدتی، کار و خدمت نماید. گردانندگان این کانون با این ملاحظه که شمار زیادی از فرهیختگان با دسترسی به ژرفای نسبی دانش و پژوهش، برون از اینجا وجود دارند، راه های متقابل همکاری ها را جستجو خواهد کرد."
بنیادگذاران می خواهند برای بالا بردن سطح پژوهش در افغانستان کسانی را که دارای امکانات مالی هستند، تشویق کنند تا هزینه های آموزشی دانش پژوهان نیازمند را در نهادهای آموزشی افغانستان به عهده بگیرند و نیز بورسیه هایی را در اختیار دانش پژوهان قرار دهند.
کانون همچنین در نظر دارد تا از طریق تارنما یا سایت کانون نتیجه تحقیقات دانش پژوهان را منتشر سازد و بحث آزاد را در زمینه مسائل افغانستان تشویق کند.
برخی ازکسانی که در این همایش سخنرانی کردند، بر این امر تاکید کردند که باید پژوهش هایی که صورت می گیرد، از زمینه بحث های مرسوم لفظی و ادبی فراتر رود و به شرایط انسانی و اجتماعی جامعه افغانستان بپردازد. یکی از زنان شرکت کننده به خصوص بر این تاکید داشت که پژوهش های این کانون باید نقد اجتماعی را مورد توجه قرار دهد و به مسائل زنان، اعتیاد، ایدز، وضع دشوار آثار باستانی و محیط زیست بپردازد.
میانگین سن شرکت کنندگان در این همایش از میان سالان به بالا بود و از همین رو یکی از استادان جوان افغانستان که در شمال اروپا تدریس می کند، بر این تاکید داشت که این کانون باید در میان جوانان جا باز کند، تا ماندگار شود.
این استاد همچنین افزود که کانون بکوشد تا جهان امروز را به افغان ها معرفی کند و خود افغان ها نیز شیوه نگاهشان را به جهان امروز دگرگون کنند، تا بتوانند بر جزمیات و تفکرات گذشته فایق آیند. کار جدی فرهنگی و تاریخی و نیز رسیدن به هویت و عدالت اجتماعی از نکات دیگری بود که سخنرانان به آن پرداختند.
فکر تاسیس یک چنین نهادی، نشان دهنده روند جدیدی از واقعگرایی در میان نخبگان افغانستان است که دیگر برای مشکلات دراز مدت افغانستان نمی توان در پی پاسخ های فوری سیاسی بود، بلکه با توجه به نیازهای جامعه در حال تحول افغانستان باید در جستجوی پاسخ های علمی و عملی مناسب با جهان امروز از درون جامعه بود.
* عکس از احمد فاروق زرنگ. و با سپس از ایشان .