سوار تاکسی میشوم و به مقصدی که پیش رو دارم فکر میکنم. چند لحظه منتظر میمانم، مرد جوانی با قیافۀ خاکآلود و سر و وضع به همریخته نزدیک میشود. با لحن تردیدآمیز و آهستهای میپرسد: "ببخشید، آبجی. این ماشین شهرک جبرئیل میره؟"
لحن کلامش هم مثل لهجهاش و مثل غبارآلودگیاش غریب است. گفتم: "بله، جبرئیل میره". همین که سوار تاکسی شد، میپرسم: "ردمرزی هستی؟"
- بله، امروز رد مرز شدم. قوم وخویش و خانوادهام همه ایران هستند. مرا از سر کار گرفتند و رد مرز کردند. جبرئیل یکی از آشناهایم است، دیگر کسی اینجا نمیشناسم، غریبم.
واژۀ "غریبم" توی گوشم زنگ میزند. غریبم! مگر میشود که انسان در وطن خود هم غریب باشد؟ میپرسم: "چند سال ایران بودی؟"
- سی سال. این اولین باری است که آمدم افغانستان. فکر نمیکردم که اینقدر ملک و آبادی باشه!
نگاه حیرتزدۀ مرد را میدیدم که به خانهها و ساختمانهای داخل شهر چشم دوخته بود. انگار که افغانستان هیچوقت شهر و دیارش نبوده، انگار که این سرزمین، سرزمین آبا و اجدادیاش نیست وعلاوه بر این که در دیار غربت نیز مهاجر است، حالا که به وطنش برگشته نیز غریب است. وقتی به مقصد میرسیم، مرد دستپاچه با لحن شتابزدهای به راننده میگوید: "ببخشید چند تومن بدم خدمتتون؟"
راننده، در حالی که چپ چپ نگاهش میکند، میگوید: "ده روپیه".
بدین ترتیب به جبرئیل میرسم، شهرکی که در ولایت هرات به عنوان شهرک مهاجرین شناخته شدهاست. تمامی ساکنان این شهرک مردمان هزاره هستند که پس از مهاجرت به ایران یا به صورت اجباری یا به صورت داوطلبانه به افغانستان بازگشتند و در ولایت هرات ساکن شدهاند. با وجود مشکلات زیادی که در ابتدای ورود به افغانستان بازگشتکنندگان با آن روبرو هستند، به نظر میرسد که شهرک جبرئیل در عمر ۱۵سالهاش سیر رو به رشد چشمگیری داشتهاست. از مهمترین مشکلاتی که مردم جبرئیل مانند سایر مردم افغانستان با آن روبرو هستند، مشکل بیکاری و ناامنی است.
حسن، یک جوان افغان و بازگشتکنندۀ رد مرزی است. او را در بازار شلوغ جبرئیل، در حالی که در گوشهای بیکار نشسته بود، دیدم. چهرۀ آفتابسوخته و لباسهای کارگریاش گویای همه چیز بود. حسن میگوید: سه روز است که به سر گذر- مکانی که کارگرها تجمع میکنند تا بر حسب نیاز احتمالی برایشان کار پیدا شود- میآید، اما نتوانسته کاری پیدا کند. او باز هم میخواهد با پرداخت هزینۀ گزافی به ایران برگردد. شغل او بنایی است و با خانوادهاش در جبرئیل زندگی میکنند. او میگوید: در ایران زمینۀ کار برای بنایی و ساختمانسازی بسیار مساعد است. وقتی از او میپرسم که تا کی میخواهد در ایران به کارگری بگذراند، خندۀ تلخی بر لبانش نقش میببندد و میگوید تا زمانی که پساندازی فراهم کنم تا بتوانم در اینجا سرپناهی برای خودم و خانوادهام درست کنم.
با وجود این، نمیتوان گفت مشکل بیکاری گریبانگیر تمام مردم شهرک جبرئیل است. افراد تحصیلکرده با تواناییهای لازمه میتوانند صاحب شغلهای خوبی با درآمد کافی باشند.
از وجه تمایز ساکنان این شهرک حضور گستردۀ مردم در عرصههای اجتماعی و سیاسی است. وجود بیش از ۱۸مرکز فرهنگی، اجتماعی و آموزشی فعال در سرتاسر شهرک خود دلیلی گویا بر این موضوع است.
در گزارش مصور این صفحه به زندگی یکتن از بازگشتکنندگان موفق پرداخته شده که جزئیات مشکلات و چند و چون زندگی در افغانستان را بازگو میکند.
برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنيد.
با کمال احترام از اینکه وطن زیبای شما در حال پیشرفت می باشد خوشحالم از اینکه چند سالی در ایران هموطن شما بودیم احساس مسرت می کنیم. شما مردمی محترم با فرهنگ؛ گرم و صمیمی هستید. ازرفتار نامناسب عده ای که درکی از انسان بودن نداشته اند شرم می کنم. انسان ها در همه جای این جهان با هم فرق ندارند باطن و نیت آنان مبین شرف و انسانیتشان است.
دوست شما سعید - ایران
خوب و عالي بود. دستت را مي فشارم.
با درود و احترام،
ب.ف.
متاسفانه همانطور که گفته شد مشکل بیکاری، بسیار چالش بزرگیست که در فرا روی جوانان این خاک قرار گرفته است و متاسفه نصف بیشتر مردم ما بی سواد و یا کم سواد هستند و قادر به یافتن شغل با در آمد بالا نمی باشند. پس نمی توان گفت که چون تحصیل کرده های ما معاش هایشان بلند است ما در خوشبختی به سر می بریم. امیدوارم که تک تک همین تحصیل کرده ها دست به دست هم بدهند تا برای هموطنانی که زیر خط فقر زندگی می کنند رهکار درستی بیابیم.
به مهران عزیز: دوست خوبم، در نظر شما هم رگه هایی از قوم گرایی نه چندان قوی دیده میشود. وگرنه جواب دوست "ب.ف" منطقی می باشد. امیدوارم که تک تک ما افغانها، چه من هزاره و چه شمایی که پشتون و یا تاجیک هستی دست از این قومیت گرایی برداریم.
موفق و کامیاب باشی
به هر حال به مدیران پایگاه انترنتی جدیدآنلاین دو نکته خیلی کوچک را یاد آور می شوم:
یک، در زمینه نشر گزارش ها اولویت ها را در نظر بگیرند و گزارش های مهم تر از لحاظ ارزش خبری را در اولویت قرار دهند.
دو، سعی کنند گزارش هایی را به نشر نرسانند که حاوی اطلاعات مشکوک و غیر واقعی است.
این را هم بگویم که بدون شک کسان زیادی هستند که حاضرند با جدیدآنلاین همکاری کنند در صورتی که مدیران این پایگاه انترنتی به آنها توجهی نشان دهند.
نوروزتان پیروز باد!
ب.ف.