کریسمس هرساله از ریشههای سنتی، آیینی و مذهبی خود بیشتر و بیشتر فاصله میگیرد و روز به روز به رنگ و لعاب تجاری آن افزوده میشود، اما هنوز میتوان مردمانی را یافت که روح اصیل کریسمس را جشن میگیرند.
برای نسلهای قدیمیتر کریسمس به معنای ریختو پاش زیاده از حد و ساعات طولانی خرید نیست. بلکه زمانی برای با هم بودن و با هم لذت بردن است. کریسمس یعنی آماده شدن و برنامهریزی از ماهها قبل، یعنی غذاهای تازه خانگی به جای خوراکیهای خوش رنگ و لعاب آماده اما کم کیفیت سوپر مارکتها٬ لذت ساده با هم نشستن و گپ و گفتگو، ورق زدن آلبومهای سالهای دور و تجدید خاطرات گذشته و خبر گرفتن از تمام دوستان وآشنایان. کمتر سالمندی در این ایام سال به سفر میرود مگر برای دیدارعزیزی، حال آنکه جوانترها که درگیر التهاب زندگی روزمره و هر روزهاند، همین چند روز بهانه برای تعطیلی را، فرصتی مناسب برای سفر تلقی میکنند.
دستورپخت کیک ، پودینگ و سایر خوراکیهای کریسمس مادربزرگها و پدربزرگها را کمتر میتوان در کتابهای آشپزان حرفهای امروز پیدا کرد. شیوه پختن این غذاها سینه به سینه نقل شده و شاید در گوشه و کناری بتوان دست نوشتهای یا دستورالعملی خطی یافت که از قدیم به جا مانده باشد. با این همه کمتر جوانی را میتوان دید که برایش این جور سنتها جالب باشد چون آنها ترجیح میدهند که مثل دیگران به خریدهای امروزی کریسمسانه بپردازند.
کریسمس برای دیروزیها، یادآور داشتن بسیاری از چیزهایی است که در سالهای دور دسترسی به آنها آسان نبوده است. کلم قمریهای کوچک، که امروزه همهجا و همه فصل تازه و یخ زده پیدا میشوند روزگاری فقط در اواخر ماه دسامبر برای مدت کوتاهی به بازار میآمدند. سهلالوصول نبودن تهیه شکر و ادویه چون دارچین و زنجبیل، در دسترس نبودن میوههای تازه در طول فصل زمستان و ذخیره ولو اندکی از میوههای خشک باقی مانده از تابستان، کیک و پودینگ کریسمس را تبدیل به نمادی باشکوه از بزرگترین جشن سال میکرد که برای تهیه آن باید از ماهها قبل برنامهریزی میشد.
امروزه همه این جزییات و بسیاری دیگر به سادگی با دسترسی به قفسه سوپرمارکتهای زنجیرهای به دست فراموشی سپرده میشوند و شاید حتا سادهتر، با فشار دادن چند دکمه روی صفحه کلید کامپیوتر و سفارش دادن شیر مرغ تا جان آدمیزاد در کمتر از چند ثانیه.
این روزها دیگر کسی زنجیرهای کاغذی به عنوان بخشی از تزیینات کریسمس نمیسازد. ساختن و شکل دادن تزیینات کریسمس یک موضوع خلاق و سرگرم کننده که همه افراد خانواده را در زمستان سرد، در تنها اتاق گرمخانه دور هم بنشاند نیست. همینطور درختهای کریسمس که قرار بود همیشه سبز باشند و نشانه زندگی، به هررنگی و شکلی این روزها تولید میشوند. خیلیها رابین، پرنده سینه سرخ را که جایی خاص میان سایر تزیینات درخت کریسمس دارد٬ فراموش کردهاند و نیز این که سرخی سینهاش برای مذهبیون نشانه آغشته بودن به خون مسیح است و برای باقی افراد٬ پرنده زمستان و حضورش پیامآور بهار است.
بسیاری این روزها به جای نامه و کارتهای دستنوشته٬ که رسم است حاوی آرزوهای خوب شخصی برای هر کسی باشند، بستهای از کارتهای تولید انبوه با نوشتههای از پیش چاپ شده در آنها خریداری و پس از امضا، به صندوق پست میسپارند. جوانترها اما تنها به نوشتن یک تبریک ساده روی صفحه توییتر و یا فیس بوکشان بسنده میکنند و عصر کریسمس هم حتا کمتر با بزرگسالان پای بازیهای آشنای قدیمی مینشینند. گویا باید قبول کرد که کریسمس هم مانند همه چیز دیگر در حال تغییر و تهی شدن از ارتباط انسانی و شخصی است. با این همه٬ امسال هنوزهم کریسمس پر است از نور شادی و بوی هل و دارچین٬ و مهمان بسیاری از خانههای شهر.
در گزارش تصویری این صفحه جشن کریسمس به شیوه سنتی را میبینید.