"زمانی که هویت گمشده بشر را دنبال می کنیم، افغانستانی را می یابیم که بشر رنگ پریده، آدم های خاکی ، درد کشیده و ستم دیده در آن زندگی می کنند. این افغانستان با گذشت سال های دراز نتواسته است به کرامت انسانی در پرتو استقلال و آزادی دست یابد. عکس های این نمایشگاه نشان دهنده گوشه هایی از این کشور است که شما تاکنون به آنجا سفر نکرده اید، ویا نتوانسته اید ببینید.  این عکس ها از ولایات غزنی ، زابل، قندهار، کاپیسا، بغلان، نورستان، کنرها، ننگرهار، سرپل و کابل پایتخت درچهار سال گذشته تهیه شده است. و نشان دهنده موارد نقض حقوق بشر چون استفاده از کودکان برای به دست آوردن پول، کودکان کارگر و همچنین نشان دهنده وضعیت زندگی زنان است."  

متن بالا پاره ای از دعوت نامۀ نمایشگاه عکسی است که درکابل برگزار شده است. این نمایشگاه را کميسیون مستقل حقوق بشر افغانستان با همکاری مرکز فرهنگی فرانسه برای یک هفته راه اندازی کرده و هدف از آن، به گفته دکتر حسین راموز، یکی از  مسئولان این کميسیون، "جلب توجه افغان ها و جامعۀ جهانی به وضعیت بد زنان و کودکان درافغانستان است ." عکس های اين نمايشگاه متعلق به بصير سيرت، عکاس افغان است. 

این نمایشگاه  همزمان با دو روز مهم ٢١ نوامبر، روز جهانی کودک و ٢٥ نوامبر روز بین المللی مبارزه برای محو خشونت علیه زنان برگزار شده است.  

عکس ها وضعیت بد کودکان و زنان در افغانستان را نشان می دهد. بسیاری از آنها تکراری است، اما از کنار برخی از آنها نمی شود به سادگی گذشت. مثلا، در یکی از عکس ها کودکی را می بینيد که از زندگی تنها چیزی که گیرش آمده، يک کارتن پاره پاره است که لای آن خوابیده.
آیا او واقعا خوابیده است؟ خوابش برده يا از گرسنگی غش کرده است؟ حس می کنيد این کودک اگر رویایی داشته باشد، نان خشکی است و اگر خاطره ای داشته باشد، تنهایی و گرسنگی.

راستی، این کودک اگر سوالی داشته باشد، چه خواهد بود؟ سوال او از یک رهگذر عادی شاید این باشد که "نان داری به من هم بدهی؟" سوال او از يک کودک دیگر شاید این باشد که  "تو هم گرسنه ای؟"  ولی سوال او از خیلی ها شاید این است  که "ظرف شش سال گذشته چه قدر پول برای افغانستان کمک شده است؟ ١٥ ملیارد دلار؟  این مبلغ چقدر است؟ بسیار است؟ چند قرص نان می توان خرید؟"  

عکس دیگر يك کودک روستایی را نشان می دهد که کوله بارى علف به پشت دارد، سنگينی کوله بار از بزرگی اش هويدا است. سنش را به درستی نمی توان تخمين زد، شاید ١٢ سالش باشد.

یکی دیگر از عکس ها، زنی را نشان می دهد که به کودک شیرخوارش خیره شده است. نگاهش به شدت مادرانه است. کنار پیاده رو خیابان نشسته. او کودکش را با خود آورده است تا در گدایی از او کمک بگیرد. وفرض را براین گذاشته که اگر وضعیت بی سر و سامان او ترحمی برنیانگيزد، لااقل دل رهگذران به آن کودک بسوزد.

تصاویر زنان نیز همین گونه است. زنانی که کنار جاده خوابیده اند، زنانی که بار سنگینی را حمل می کنند وزنانی که اثر خشونت روی صورت شان کاملا مشهود است.  

اما درمیان تصاویری که از زنان به نمایش گذاشته شده است، یک عکس خیلی توجه ام را جلب کرد. زنی دستمال به سرپیچیده، در نگاهش غم عمیقی است و روزگار عمیق ترین وبیرحمانه ترین شیارها را با شدت تمام برچهره اش به یادگار گذاشته است.

این عکس " آبه میرزا " است.  او در جوانی به آوازخوانی شهرت داشت، و به لهجه هزارگی آواز می خواند. نوارهای ضبط صوت او پر طرفدار و پرخریدار بود. به همین دلیل سخت ترین خشونت روزگار را از عزیز ترین کسانش متحمل شد. پسرانش اورا ترک کردند، چون آوازخوانی برای زن در آن سال ها ننگ بود، لکه سیاه بود. از این رو او زندگی را به تنهایی و با طعنه سپری کرد.  

بصیر سیرت می گوید: " حالا پیر شده ، صدایی را نمی شنود تا جیغ نکشی، وکسی را نمی شناسد، حتی اگر به تکرار به او معرفی کنی." 

او با تنها گاوش زندگی می کند و هر دو با هم رابطه صمیمانه و خوبی دارند: او به گاو علف می دهد و گاو به او شیر.

به عکس اش خیره می شوم، و این دوبیتی که با صدای او شنیده ام  به یادم می آید:  

از آن بالا نظاره می کنی یار
به قرآن استخاره می کنی یار
اگر فال تو درقرآن بد آید
قرآن را پاره پاره می کنی یار

برگزار کنندگان این نمایشگاه می گویند، قصد شان این است که نشان دهند شش سال بعد از سقوط طالبان و حضور گسترده جامعۀ جهانی درافغانستان و علیرغم کمک هایی که به این کشور سرازیر شده  و با توجه به تاکیدی که درمورد رفع تبعیض و خشونت علیه زنان درافغانستان وجود داشته، هنوز هم بسیاری از کودکان وزنان افغان وضعیت این چنینی دارند. باشد که این نمایشگاه آنها را به یاد کودکان وزنان بیندازد.  

شکی نیست که بعد از طالبان تغییرات زیادی در وضعیت زنان صورت گرفته است. حضور گستردۀ آنان در اجتماع، سیاست و اقتصاد را کسی منکر نیست. اما برخی می گویند، این تغییرات به اقشار بالایی و متوسط جامعه محدود مانده است.  

آنچه را نمی توان از نظر دور داشت، این است که در شش سال اخیر نهاد های فعال درزمینۀ حقوق بشر تلاش می کنند از هر راه ممکن فاصلۀ میان جامعۀ افغانی وخانواده ای از ارزش های جهان شمول کنونی را کمتر کنند. از این رو همه ساله با برگزاری سمينار، کنفرانس، راهپیمایی و  نمایشگاه،  ارزش های  جدید، چون حقوق کودک، برابری زن ومرد، رفع خشونت علیه زنان و آزادی بیان را یاد دهانی کنند.  

محسن مخملباف فیلم ساز ایرانی در بارۀ افغانستان دوره طالبان گفته بود: افغانستان کشوری است که صدا وتصویر ندارد. حالا صدا و تصوير افغانستان کشف شده است. اما چه تصویری؟ شاید تعریف و بیان این تصویر خیلی آسان نباشد. ولی اگر بخواهیم تشبیهی بيابيم، می توان گفت که افغانستان یک عکس غبار گرفته وقدیمی در قاب شکسته ای است که هنوز درست شناسایی نشده است.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب