پیراهن های موج دار
سهراب ضیا

استفاده از لباس های اروپایی در بین مردم تاجیک پس از سلطه روس ها بر آسیای میانه از اواخر قرن نوزدهم رایج شد و نام های بسیاری برای پوشاک های نو وارد زبان نوشتاری و گفتاری مردم گردید؛ واژه هایی مثل کاستیوم (کت) بریوک (شلوار) پلتا (پالتو) و پلش (بارانی).

تاجیکان توانستند سنن و رسوم ملی خود را علی رغم  بیش از ۷۰ سال سلطه شوروی حفظ کنند. آنها موفق به حفظ هویت خود در پوشاک هایشان نیز شدند.

از کاوش های باستان شناختی نقش های روی دیوارها و تصویرهایی که در روی سنگ ها حکاکی شده است، برمی آید که گذشتگان ما از انواع لباس و کلاه و کفش و اشیای زینتی استفاده می کرده اند.

اما باز هم بر اساس داده های باستان شناختی، لباس تاجیکان در شمال و در جنوب تاجیکستان کنونی در گذشته هم به مثل امروز با هم تفاوت داشته است.

تا زمان پیروزی ارتش سرخ در بخارا لباس زنان در شمال تاجیکستان عمدتا عبارت از کرته (پیراهن)، ازار (پاجامه)، پای افزار، سربند، آرایش سر و گردن و فرنجی (روبند) بوده است.

در گذشته در جنوب تاجیکستان زنان پیراهن های خود را هم برای جشن و مراسم و هم برای استفاده در محیط خانواده گلدوزی می کردند و گریبان و دامن آنها را با نقش و نگار آرا می داده اند. حالا هم در استان ختلان، در جنوب تاجیکستان، در میان زنان و دختران پیراهن چکن یا گلدوزی خیلی مرسوم است.

گروه های رقصی تاجیکستان به هنگام سفرهای هنری به خارج از این کشور رقص هایی را با این نوع پیراهن به برنامه های خود شامل می کنند. خود من چند بار در برنامه های کنسرتی در داخل و خارج تاجیکستان شاهد استقبال گرم خارجیان از این گونه رقص ها با لباس های ملی زنان و دختران مناطق جنوب کشور بودم.

وقتی بهار امسال در پاریس مهمان یک خانواده فرانسوی شدم و خانم صاحب خانه در تن پیراهن چکن تاجیکی داشت، برایم تعجب آور نبود. این خانم فرانسوی گفت که پسرش این پیراهن زیبا را برای او از تاجیکستان آورده است و او گاهی در مهمانی ها آن را می پوشد.

ویژگی لباس زنان  به نوع پارچه اطلس و ابریشم آن هم می تواند مربوط باشد. در گذشته اطلس خجند، سمرقند، کان بادام، اندیجان و شهرهای دیگر آسیای میانه خیلی مشهور بوده است.

اطلسی که کیفیت عالی دارد و خوش رنگ است، "خان اطلس" نام دارد. در گذشته آن را در دستگاه های مخصوص نساجی می بافتند. در زمان قبل از استقلال تاجیکستان در این کشور چند نوع پارچه اطلس تولید می شد.  "بهار تاجیکستان"، "جوانی"، "تحفه"، "محبت" و "دلارام" از جمله اسامی نوع های خوب اطلس است.

هرچند حالا میزان تولید و تنوع این پارچه تاجیکی به گونه زمان شوروی نیست، اما همچنان اطلس تاجیکی در داخل و خارج تاجیکستان مشتریان زیاد دارد.

هر خارجی که به این کشور می آید، تلاش می کند قبل از بازگشت، اطلس، کرته چکن و یا پارچه های گلدوزی شده را برای آرایش خانه خریداری کند. حالا در خیلی از فروشگاه های غرب علامت ها و نشانه های این پارچه تاجیکی را می توان مشاهده کرد.

در مقایسه با لباس های زنان، لباس های مردان در تاجیکستان با صد سال پیش اصلا قابل قیاس نیست. حالا بیشتر مردان و جوانان تاجیک به شیوه اروپایی لباس می پوشند.

اما همزمان پوشش یکته (روپوش بی آستر) و جامه (روپوش آستردار) و طاقی (کلاه) نیز همچنان در میان مردان و جوانان تاجیک رایج است.

افراد مختلف، جدا از مقام و جایگاه اجتماعی خود در جامعه، به هنگام برگزارکردن جشن و ماتم و دیگر رسم و آیین های ملی خود عمدتا با لباس ملی، یعنی جامه و طاقی حاضر می شوند.

جامه مثل خلعت است، منتهی در داخل آن پنبه می گذارند و عمدتا لباس گرم برای زمستان محسوب می شود. "بی قسب"، "مشک ظفر" از جمله انواع جامه های تاجیکی است.

در مراسم و جشن های مختلف تاجیکان، پوشش به عنوان یک افتخار ملی جایگاه ویژه دارد، و حتی دولت تاجیکستان به رهبران کشورهای خارجی در پایان دیدارهای رسمی خود از تاجیکستان لباس ملی تاجیکی هدیه می دهد.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب