افغانستان از معدود کشورهايی بود که در عرض يک دهه، يعنی از زمان رفتن دکتر نجيب در ۱۹۹۲ تا سال ۲۰۰۲ که افغانی کنونی به بازار آمد، اين همه پول مختلف داشت.  پول سبز ، پول سفيد ، پول دولتی ، پول جنبشی يا دوستمُی ، پول شماره بالا، پول وحدتی،  پول  د ی  ( دال يا) اين ها انواع پولهايی بود  که در زمان حکومت مجاهدين رواج يافت.

پس از پيروزی مجاهدين، اسکناس های ۱۰ – ۲۰  -  ۵۰ – ۱۰۰ و ۵۰۰ افغانی عملا از ارزش افتاد، يعنی کوچک ترين اسکناس رايج در بازار ۱۰۰۰ افغانی بود

دولت مجاهدين که با بحران اقتصادی، بيکاری و جنگ کوچه به کوچه مواجه بود، ناگزير شد برای بقای دولت، اسکناس های جديد چاپ کند. بنا براين برای اولين بار در تاريخ افغانستان اسکناس های ۵۰۰۰ افغانی و ۱۰۰۰۰ افغانی به بازار آمد. چاپ اسکناس های جديد، عجالتا تا حدودی مشکل حمل ونقل پول را حل کرد، يعنی می شد يک ميليون افغانی را به راحتی در جيب کرد. اما روز به روز از اعتبار پول افغانی در برابر ارزهای خارجی کاسته می شد.

به دنبال بروز اختلاف ميان جنرال عبدالرشيد دوستم فرمانده مقتدر شمال و برهان الدين ربانی رييس جمهور وقت، دولت برای اينکه مخالفانش جنرال دوستم و حزب وحدت را از نظر اقتصادی زير فشار گذارد، انتقال پول برای آنها را قطع کرد، اما آنها نيز همان راهی را رفتند که آقای ربانی رفته بود: چاپ اسکناس.

اگرچه هم اسکناس های آقای ربانی وهم اسکناس های جنبش شمال در روسيه و احتمالا  در محل واحدی چاپ می شد، اما به دلايلی از هم متفاوت بودند. از همين رو به زودی اسکناس های دولت ربانی به نام پول سبز (چون رنگش تيره تر بود) و اسکناس های جنبش ملی به نام پول سفيد يا جنبشی معروف شدند. اما ارزش پول جنبشی دقيقا نصف پول دولتی بود.

بعد ها اسکناس های ديگری به بازار آمد که هيچ تفاوتی با اسکناس های دولت آقای ربانی نداشت، اما دولت اعلام کرد که اسکناس هايی که  شماره سريالش از ۳۴ به بالا باشد، برابر با پول جنبشی ارزش دارد. اين پول به نام "شماره بالا" معروف شد.

طالبان همين روال را حفظ کردند، يعنی پول جنبشی نصف پول دولتی ارزش داشت، ولی اسکناس جديدی چاپ نکردند. زيرا افزايش صدور ترياک درزمان طالبان از سقوط بيشتر ارزش افغانی در برابر ارزهای خارجی جلو گيری کرد، ولی خريد و فروش تاجران بزرگتر عمدتا به ارزهای خارجی مانند روپيه پاکستان، ريال ايران و يا دلار آمريکا انجام می شد.

تنها اسکناسی که در زمان طالبان چاپ شد و تنها در قلمرو جبهه متحد به بازار آمد، پولی بود به اسم  د ی ( دال يا)، يعنی سريال شماره اش  د ی  بود.

به هرحال هيچ کسی حاضر نبود بيش از ده مليون افغانی را که معادل صد دلار می شد، افغانی نگه دارد، يعنی فورا پول های شان را به روپيه پاکستان يا دلار آمريکا بدل می کردند.

حمل و نقل اين پول، با توجه به اينکه در آن زمان بانکی هم وجود نداشت، ماجرای ديگری بود.

حل اين مشکل از اولين اقداماتی بود که دولت بعد از طالبان به خوبی انجام داد. حالا اگرچه اعتبار پول افغانی با آن سالها تفاوت چندانی نکرده است، اما حد اقل مردم از سردرگمی  و نگرانی بيرون آمده اند.

افزون براين سکه که در افغانستان حد اقل در ۱۵ سال گذشته اصلا وجود نداشت، بار ديگر در سال گذشته ضرب  شد و سکه های جديدی به بازار آمد.

من روزهای اول را که اسکناس های جديد به بازار آمد، به ياد دارم. مردم خيلی شادمان بودند و به هم  تبريک می گفتند. همه ذوق زده بودند. اين اقدام دولت که به زودی و به خوبی انجام شد، مردم رانسبت به آينده خيلی اميدوار کرده بود.

نحوۀ تبديل اسکناس های جديد به اسکناس های کهنه نيز خيلی جالب بود. اسکناس های جديد در شهرها و روستا ها در اختيار صرافان قرار گرفت و مردم می آمدند و پول هايشان را بدل می کردند. در اسکناس های جديد سه صفررا برداشتند. يعنی ۱۰۰۰ افغانی قبل شد معادل يک افغانی کنونی.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب