داریوش رجبیان

"چین یک غول خوابیده است. بیداری این غول لرزه بر اندام جهان خواهد افکند." این سخنان را گویا حدود دویست سال پیش ناپلئون بوناپارت به زبان آورده بود. و اکنون ظاهرا کشور چین در حال بزرگداشت این بیداری است.

حزب کمونیست چین در ماه جاری میلادی از سی اُمین سالگرد آغاز اصلاحات و گشایش درهای این کشور به سوی جهان بیرون تجلیل می کند.

پاداش بی وفایی کمونیست های چین به ایده های اقتصادی "مائو" سیلی از سرمایه خارجی بود که به کشور واریز شد و در پی آن بازرگانان و تولید کنندگان چینی، تسخیر بازارهای دور و نزدیک را آغاز کردند.

میانگین میزان رشد اقتصادی چین طی این سه دهه ۸/۹ درصد باقی ماند. به ویژه در دهه ۱۹۹۰ سردمداران حزب کمونیست با جد و جهد بیشتری به برچیدن بازمانده های اندیشه اقتصاد اشتراکی مائو پرداختند و بخش خصوصی در این کشور به بالندگی و شکوفایی رسید.

به نوشته مجله اکونومیست چاپ لندن، این سه دهه شاهد شگفت انگیزترین دگرگونی اقتصادی در تاریخ نوع بشر بود که در نتیجه آن حدود ۲۰۰ میلیون تن از فقر و تنگ دستی رها شدند. البته، یادمان نرود که چین یک پنجم جمعیت کره زمین را در خود گنجانده است.

اما اکنون شش درصد تولید ناخالص ملی جهان به چین تعلق دارد، در حالی که این رقم در سال ۱۹۷۸ زیر دو درصد بود و میزان تولید حبوبات در این کشور حدود ۷۰ درصد افزایش یافته است.

از حدود شصت سال عمر چین، سی سال آن با سیاست "اصلاحات و گشایش" سپری شده و اندک کسی در این شک دارد که سی ساله اخیر پربارتر بوده و برای چین افتخارات بیشتر آفریده است.

اما ظاهرا اصلاحات و گشایشی که چین تا کنون انجام داده، تنها بخشی از ظرفیت چین در تغییرپذیری است و بخش های عظیمی از اقتصاد همچنان تحت سیطره دولت قرار دارد. برای نمونه، سرمایه ای که وارد کشور می شود یا کشور را ترک می کند، تحت کنترل دولت است.

قیمت برق و آب و سوخت را دولت تعیین می کند. بانک داری، مخابرات، بخش انرژی و رسانه ها هم در حیطه کنترل دولت اند. بنا به برآورد مجله اکونومیست، ۳/۱ تریلیون دلار از دارایی های ملت چین در اختیار دولت آن کشور است. مزارع هم هنوز اشتراکی است و این واقعیت مانع از بهبود زندگی کشاورزان شده است.

با وجود این، چین توانسته است از مقام یک کشور دریافت کننده کمک به جایگاه یک کشور کمک کننده صعود کند، به گونه ای که اکنون توانمند ترین کشور جهان، یعنی ایالات متحده آمریکا، به مبلغ ۵۸۵ میلیارد دلار به چين بدهکار است.

این در حالی است که اژدهای سرخ با سریع ترین میزان رشد اقتصاد در جهان به طور روز افزون در حال قبضه کردن بازارهای آمریکا و اروپاست. کسر تجاری آمریکا با چین در سال گذشته میلادی ۲۵۶ میلیارد دلار بود.

چین به بازارهای خاور میانه و آسیای میانه دسترسی مستقیم و آسان تری دارد. بیش از صد شرکت چینی با ایران همکاری می کنند، شرکت های پیمانکار چینی در چندین شهر ایران فرودگاه می سازند، چین ۱۴ درصد نفت مورد نیازش را از ایران وارد می کند و بازارهای ایران سرشار از اجناس چینی است.

حجم داد و ستد چین و ایران در هفت ماه نخست سال میلادی جاری بالغ بر ۱۷ میلیارد دلار بود که بیش از ۱۲ میلیار دلار آن را واردات ایران تشکیل می داد. مقامات انتظار دارند که تا پایان سال این رقم به ۳۰ میلیارد دلار برسد که به مبلغ ۱۰ میلیارد دلار بیشتر از حجم تجارت ایران و چین در سال گذشته میلادی خواهد بود.

حضور چین در بازارهای آسیای میانه و افغانستان هم پررنگ است. از میوه و خوراک و اسباب بازی گرفته تا دستگاه های تلفن و تلویزیون و خودرو در بازارهای این کشورها ساخته چین است. اما عدم سختگیری ادارات استاندارد در این کشورها باعث شده که بد کیفیت ترین اجناس چینی به این بازارها راه یابد و از اعتبار تولیدکنندگان چینی بکاهد.

در شهر دوشنبه مینی بوس های ساده و سبک چینی که مردم محلی "تنگم" نامیده اند، بارها در جاده ها واژگون شده، اما بازار این مینی بوس ها در تاجیکستان همچنان رونق دارد. چون "تنگم" ارزان ترین مینی بوس موجود در بازارهای تاجیکستان است. در جاده های این کشور راهسازان چینی را هم می توان دید که در حال کار و کوشش اند.

مصرف کنندگان در اروپا و آمریکا هم گاه از کیفیت بد کالاهای چینی که به قیمت بسیار پایین تولید می شوند، گله کرده اند. اخیرا اتحادیه اروپا اعلام کرد که ورود اسباب بازی، لوازم آرایشی، تجهیزات برقی و لاستیک دوچرخه ساخت چین به اروپا را تحت کنترل شدید خواهد گرفت. اما حتا سوغات و يادگارهای شهر لندن هم برچسب Made in China را روی بدنه خود دارند و ظاهرا بیشتر رایانه ها و لوازم الکتریکی در بریتانیا هم ساخته چین است.

مسلما، بحران مالی جهانی شامل حال چین هم می شود و نخستین نشانه های تاثیرپذیری چین از این بحران افت میزان واردات و صادرات این کشور در ماه گذشته میلادی است.

در مقایسه با ماه نوامبر سال ۲۰۰۷، حجم صادرات چین در ماه گذشته دو درصد و میزان صادرات آن ۱۸ درصد کاهش داشته است و این کشور به مقدار هفت درصد کمتر انرژی تولید کرده است. اما این تغییرات آماری در بازارهای ایران و افغانستان و تاجیکستان تقریبا جلوه ای ندارد. گزارش مصور این صفحه نگاهى به حضور کالاهاى چينى در بازارهای اين سه کشور است.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب