عبدالحی سحر

شهر پیشاور واقع در بیست و پنج کیلومتری شرق گردنه خیبر، نزدیک به مرز افغانستان، از شهرهای چند فرهنگی پاکستان است، با تاریخی دیرینه، چون نامش در آثار سانسکریت هم یاد شده است.

اما چند فرهنگی ترین محل این شهر خیابان درازی است با نام فارسی "بازار قصه خوانی" که زمانی محل تجمع بازرگانان و سربازان و پیشه وران مشتاق شنیدن قصه های رزمی و حماسی و عاشقانه ها بوده است. همان منطقه ای که اخیرا محل انفجاری مرگبار بود و در کانون توجه رسانه ها قرار گرفت.

در گذشته قصه خوان های حرفه ای در کاروان سراها و قهوه خانه های این جا از شاهنامه و حماسه هندی ماهابهاراتا داستان های شورانگیزی را روایت می کردند. در همین جا اخبار و شایعات شهر و کشور رد و بدل می شد. این بازار بزرگ از کانون های بازرگانی مهم در جاده ابریشم و همچنین از تقاطع های اصلی فرهنگ شبه قاره هند و آسیای میانه بود.

اکنون در بازار قصه خوانی از قصه خوان ها و قصه خوانی تنها نامی باقی مانده است و بس. باشندگان این بازار عمدتا بازرگانان و مشتریان پاکستانی و هندی و پشتون و مهاجران از افغانستان هستند که قهوه خانه ها، تیکه کبابی ها و چاپلی کبابی ها و دکه های قدیمی خشکبار و غرفه های مدرن پوشاک و لوازم روزگار را پر کرده اند. 

اکنون بازار قصه خوانی جای مناسبی برای داد و ستد زیورآلات زرین و سیمین، برنجی و مسی، صنایع دستی و سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی است.

ساختمان سه طبقه نمایندگی وزارت تجارت افغانستان که دستور احداثش را نادرشاه، پادشاه پیشین افغانستان در سال ۱۳۱۲ هجری خورشیدی داده بود، از جمله یادگارهای تاریخی بازار قصه خوانی پیشاور است.

دانندگان تاریخ امپراتوری بریتانیا هم با نام بازار قصه خوانی به خوبی آشنا هستند، چون کشتار روز ۲۳ آوریل سال ۱۹۳۰ توسط ارتش بریتانیا در همین بازار اتفاق افتاد.

در آن حادثه حدود چهارصد تن از هواداران پشتون، پنجابی و هندی جنبش ضد استعماری و مسالمت آمیز موسوم به "خدایی خدمتگار" به رهبری غفار خان پشتون، کشته شدند. تقبیح این حادثه توسط دیوان عالی هند باعث شد که جرج ششم، پادشاه بریتانیا سیاست هایش در برابر هندوستان را بازنگری کند. جرج ششم واپسین امپراتور هند بود.

اکنون از این پیشینه خونین بازار قصه خوانی شواهد اندکی به چشم می خورد.  کتیبه ای به زبان های فارسی، اردو و انگلیسی در کنار دو منار یادگار از معدود نشانه های آن دوران خونین است که از آزادی خواهان زمان سلطنت انگلیس به نیکی یاد می کند.

جای جوی های خون را دکه های گل فروشی فراوانی گرفته اند که با دسته گل ها و گل چنبرهای هندی آراسته اند. برخی از این گل چنبرها از اسکناس های  پنج روپیه، ده روپیه تا هزار روپیه  تهیه شده اند و مردم  در مراسم عروسی و جشن ها آنها را برای دوستانشان به ارمغان می برند.

مردم از جایهای دور دست برای خرید داروهای یونانی با نام های قدیمی ومختلف آن به بازار قصه خوانی می آیند.

این سخن که حتا شیر مرغ و جان آدمیزاد را هم می توان در بازار قصه خوانی پیدا کرد، در میان مردم پیشاور عام است.

رهگذران بازار قصه خوانی در هر ساعت روز که میل به خوردن غذا داشته باشند، می توانند روی یکی از صندلی های کنار راه بازار بنشینند و غذای مورد پسندشان را صرف کنند. البته، بیشتر این غذا ها تند و پر از ادویه است که خوردنش برای هر کسی آسان نیست. در کنار غذا های بسیار تند، شیربرنج و قلفه  بسیار شیرین هم هست که انسان را از تمایل آشپزها به افراط در تندی و شیرینی غذا ها شگفت زده می کند.

اما بازار قصه خوانی تنها محل خرید و فروش پوشاک و خوراک نیست. این بازار از دیرباز به عنوان یکی از مراکز طبع و نشر کتاب و روزنامه ها هم معروف بوده است.

در دوره ای که افغانستان به کمبود شدید کتاب و نشریات دچار بود و تنها چاپخانه فعال مطبعه دولتی افغانستان بود، کتاب هایی چون قرآن، الفبای عربی (قاعده بغدادی)، مجموعه وظایف، گلستان و بوستان سعدی، دیوان حافظ و صدها عنوان کتاب دیگر به زبان های پشتو و فارسی و اردو از همین بازار به افغانستان صادر می شدند.

اکنون هم هنرمندان محلی نوار های شنیداری و دیداری شان را از طریق بازار قصه خوانی به سایر نقاط  وشهرها می فرستند.

در پشت بازار قصه خوانی چند سینمای کوچک وبزرگ وجود دارد که غالبا فیلم هایی را به زبان پشتو نمایش می دهند.  مردم محل با افتخار یادآوری می کنند که دیلیپ کومار، ستاره مشهور بالیوود زاده و بزرگ شده یکی از محلات بازار قصه خوانی است و پدر شاهرخ خان، ستاره درخشان دیگر سینمای هند هم از بچه های همین محله بوده است.

بازار قصه خوانی که از شلوغ ترین مناطق پیشاور است، محله های زیادی دارد و یکی از این محلات، شیعه نشین است. در مراسم عاشورا این منطقه میزبان عزاداران حسینی است، زیرا یکی از زیارتگاه های  اهل تشیع منطقه موسوم به "امام بارگاه" در پشت بازار قصه خوانی واقع است. در روزهای سوگ مذهبی هزاران مسلمان شیعه در مسجد و امام بارگاه  تجمع می کنند.

این آمیختگی فرهنگی و مذهبی که بر غنای ترکیب بازار قصه خوانی افزوده است، گاه باعث رویدادهای خونینی می شود که تازه ترین آن انفجار یک بمب در برابر مسجد شیعه بازار قصه خوانی بود که چندین کشته و زخمی به جا گذاشت. اما این حادثه ها هرگز از تنوع فرهنگی و مذهبی و جوش و خروش بازار قصه خوانی پیشاور نکاسته است.

  برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب