"افغانستان رو  به رنگ باختگی" عنوان مجموعه عکس‌هایی است که در عشق و علاقۀ یک سیاح و کوهنورد لهستانی به عکس‌های قدیمی ریشه دارد. "کریس لیزاک" که بار نخست سال ۱۹۹۷ از کوهستان پامیر قرقیزستان گذشت و از بدخشان افغانستان سر درآورد، آهسته آهسته محور علاقه‌اش از کوه‌ها به مردم و جوامع دامنۀ کوه‌ها و فرهنگ آنها منتقل شد. انگیزۀ اصلی این علاقه هم جعبه‌های عکاسی بزرگی بود که لیزاک تعریفش را از بزرگ‌ترهای خانواده‌اش شنیده بود و به چشم خود ندیده بود.

با عکاسان شهر فیض‌آباد افغانستان آشنا شد که حدود صد قطعه از عکس‌های زردشدۀ چهره‌ها را برایش دادند و توسط دوستش "خلیل احمد عرب" هراتی بیش از ۳۰۰ قطعه عکس چهرۀ دیگر را از هرات و پیرامون آن گردآوری کرد. بیشتر این عکس‌ها متعلق به بایگانی عکاسانی است که بازارشان کساد شده بود و شغل‌شان را عوض کرده بودند. اکنون کریس لیزاک همراه با خلیل احمد عرب که به لهستان مهاجرت کرده‌است، تارنمایی را با نام "افغانستان رو به رنگ باختگی" Fading Afghanistan راه‌اندازی کرده‌اند تا آن عکس‌های زمان‌زده و کهنۀ چهره‌ها را به نمایش بگذارند؛ عکس‌هایی که به یک تا سه دهۀ پیش برمی‌گردد و شماری از جنگ شوروی رهیده و تعدادی هم از دورۀ طالبان.

"این عکس‌های کم‌رنگ استعاره‌ای از دوره‌ای از عکاسی در افغانستان است که رو به کم‌رنگی است". چون به قول لیزاک، جعبه‌های عکاسی اکنون در افغانستان هم کم‌پیدا شده‌اند و او آخرین عکاس جعبه‌ای را سال ۲۰۱۰ در کابل دیده‌است.

لیزاک می‌گوید: "رویکرد قوم‌شناختی دلیل اول روی آوردن من به این طرح بود. می‌خواستم یک چیز یگانه و در حال نابودی را نشان دهم. بعداً که با شماری از عکاسان و دوستانم در افغانستان صحبت کردم، متوجه شدم که برایشان ترک این نوع عکاسی چندان مهم نیست. و فکر کردم باید این پاره از تاریخ را که رفتنی‌ست، حفظ کنم. این عکس‌ها از لحاظ دیگر هم بی‌همتا هستند. این عکس‌ها جنبۀ "یوتیلیتر" یا سودمندگرایانه دارند: عکاسان برای آب و نان شب‌شان عکس‌برداری می‌کنند و آدمانی که در عکس‌ها می‌بینیم، این عکس‌ها را برای مدارک‌شان لازم دارند. هیچ دلیل دیگری برای وجود این عکس‌ها مطرح نیست. وقتی که عکاسان خارجی به افغانستان می‌آیند، معمولاً پیش‌داوری‌هایی دارند و شاید بخواهند کشور را از زاویۀ دلخواه خودشان به جهانیان نشان دهند. در حالی که این عکس‌ها چنین امکانی را به ما نمی‌دهند و صورت واقعی مردم از اقشار گوناگون جامعه را نشان می‌دهند".

تارنمای "افغانستان رو  به رنگ باختگی" که ماه گذشته راه‌اندازی شد، در حال انتشار تدریجی بیش از ۴۰۰ عکسی است که به دست گردانندگان این طرح افتاده‌است. لیزاک و احمد عرب قصد دارند پس از تکمیل طرح برخط‌شان، طی تابستان امسال نمایشگاه خیابانی این مجموعه عکس‌ها را در شهرهای بزرگ اروپا، از جمله برلین و لندن و پاریس و آمستردام برگزار کنند. کریس لیزاک می‌گوید: "می‌خواهیم این عکس‌ها را در اماکن عمومی، در پیاده‌روها و فضای باز قرار دهیم تا عابران لحظه‌ای به آنها نگاه کنند و به آنها بیندیشند. شاید در آینده این نمایشگاه را به افغانستان هم ببریم".

در گزارش مصور این صفحه، توضیحات "کریس لیزاک" برخی از عکس‌های مجموعۀ "افغانستان رو  به رنگ باختگی"  را همراهی می‌کند.

 برای نصب نرم افزار فلش اینجا را کلیک کنید.

 به صفحه فیسبوک جدیدآنلاین بپیوندید

ارسال مطلب